شرط اولیه برای واردات و صادرات انواع کالا، عبور آن‌ها از گمرک کشور است. به منظور گذشتن از این مرحله عبور، لازم است تا برخی مدارک مهیا و مراحل اداری خاصی نیز طی شود. از جمله اسناد مورد نیاز در این راستا، اظهارنامه گمرکی است که ارائه آن ضروری خواهد بود. طبق ماده 59 قانون گمرک، کالا تنها زمانی مورد پذیرش گمرکی خواهد بود که اظهارنامه آن به مأمور گمرک تحویل داده شود. براساس این قانون، شرط اصلی صدور مجوز ترخیص کالا، برخورداری از اظهارنامه گمرکی است. برای آشنایی با اظهارنامه گمرکی و روش تنظیم آن، در این مطلب با آموزش تنظیم اظهارنامه گمرکی ما همراه باشید.
اظهارنامه گمرکی چیست؟
اظهارنامه گمرکی، از بخش‌های مهم پروسه صادرات و واردات محموله بوده و به سندی می‌گویند که کلیه اطلاعات و مشخصات کالا در آن درج شده است. در واقع مقامات گمرکی از طریق این سند مهم، امکان آن را خواهند داشت تا درستی و صحت تمام موارد درباره مشخصات محموله وارد یا صادر شده را بررسی کنند.
بدین ترتیب آنان می‌توانند پس از ارزیابی انجام شده، مجوزهای لازم را برای ترخیص، بارگیری و حملونقل کالای مورد نظر صادر نمایند. پس می‌توان گفت که اظهارنامه گمرکی، کلید معرفی محموله شما به ماموران گمرک بوده و با وجود این سند شما از ترخیص کالا برای بارگیری و حمل، مطمئن خواهید شد.
این کلید، موفقیت شما را در فرآیند ترخیص بار به دنبال داشته و این اطمینان را به شما می‌دهد که محموله‌تان بدون تاخیر، عوارض و تبدیل شدن به کالای متروکه، به مقصد نهایی تحویل داده خواهد شد. انجام عملیات گمرکی بدون داشتن اظهارنامه ممکن نبوده و ارائه این سند در زمان پذیرش و تخلیه محموله از گمرک ضروری است. در حقیقت ترخیص کالا بدون اظهارنامه گمرکی، تخلف محسوب شده و عواقب جدی را به دنبال خواهد داشت.
مسئولیت تکمیل اظهارنامه گمرکی برعهده چه کسی است؟
مسئولیت تکمیل اظهارنامه گمرکی برعهده صاحب کالا بوده و او باید این سند مهم را ثبت نماید. در مواردی ممکن است مالک کالا این کار را به نماینده قانونی خود واگذار نماید. چنانچه شما مایل هستید که برای انجام پروسه تکمیل اظهارنامه گمرکی خود، نماینده‌ای را انتخاب کنید، باید مطمئن شوید که او صلاحیت کافی برای انجام این امر مهم را داشته باشد. همچنین لازم است که برگه وکالت نامه یا نمایندگی وی، در کنار دیگر مدارک مورد نیاز، به اظهارنامه گمرکی پیوست گردد.
مدارک لازم برای ثبت اظهارنامه گمرکی
به منظور تکمیل و ثبت اظهارنامه گمرکی، شما به مدارکی نیاز خواهید داشت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:
- کارت بازرگانی معتبر یا کپی آن
- گواهی مبداء
- بارنامه
- ترخیصیه
- بیمه نامه
- مجوزهای قانونی
- فاکتور یا پیش فاکتور کالا
- پکینگ لیست
- پروانه بهره برداری
- مجوز ثبت سفارش
- کاتالوگ کالا
- مجوزهای مربوط به کالا مانند گواهی بهداشت
- مجوز واردات یا صادرات
- وکالت نامه معتبر و رسمی
- اعلامیه تأمین ارز
مراحل انجام اظهارنامه گمرکی
تنظیم اظهارنامه گمرکی، فرآیند خاص خود را دارد که در این بخش به آموزش مرحله‌ای این پروسه پرداخته‌ایم:
- به منظور تنظیم اظهارنامه گمرکی، لازم است در ابتدا اطلاعات خود، شرکت واردکننده، کلیه اطلاعات مربوط به کالا و بهای کالا وارد نمایید تا بدین ترتیب پذیرش اظهارنامه گمرکی انجام پذیرد.
- در مرحله بعد، کالا به شکل فیزیکی توسط کارشناسان ارزیابی شده و کنترل‌های گمرکی انجام خواهد گرفت. کارشناس مربوطه گمرک، اقدامات لازم را نسبت به متن اظهارنامه و کنترل بهای پرداختی و سایر انجام می‌دهد.
- پس از پایان کنترل‌ها، در صورت صحت اطلاعات اظهارنامه، متن آن توسط ارزیاب امضا شده و به کارشناس سرویس ارزیابی تحویل داده می‌شود.
- در مرحله بعدی، رئیس سرویس ارزیابی، شماره ارزیابی مشخص شده به وسیله سیستم را از طریق شماره عطف یا کد اظهارکننده قید شده در متن اظهارنامه و یا به وسیله شماره ثبت اظهارنامه فراخوانی کرده و ارزیابی سیستمی آن را توسط رایانه انجام می‌دهد.
- رئیس سرویس ارزیابی پس بررسی‌های لازم، نتیجه را در محل مربوطه یعنی قسمت ب اظهارنامه به شکل دستی وارد کرده و پس از امضای خود، اظهارنامه را به همراه فیش بانکی به واحد صندوق و صدور پروانه تحویل می‌دهد.
- صندوقدار در ابتدا به فراخوانی اظهارنامه مذکور از سیستم پرداخته و سپس مبلغ فیش ارسال شده را با میزان بهای محاسبه شده به وسیله سیستم که در خانه ۴۷ اظهارنامه وجود دارد، مقایسه می‌کند. سپس در صورت تایید، رسید صندوق را مطابق با اطلاعات ذکر شده در خانه‌های اظهارنامه در سیستم، تکمیل، کنترل و تائید می‌نماید.
- در این مرحله، فیش بانکی از مدارک جدا شده و چاپ پروانه گمرکی صورت خواهد گرفت. این پروانه چاپ شده توسط مسئول صندوق به مهر و امضا مخصوص خود رسیده و در دفتر مربوطه شماره آن وارد خواهد شد.
- در مرحله نهایی، این پروانه با اخذ رسید به مالک محموله تحویل داده شده و نوبت به ان می‌رسد که ترخیص کالا از گمرک صورت گیرد.
قوانین مربوط به اظهارنامه گمرکی
در این بخش به بررسی برخی از قوانین مهم مرتبط با اظهارنامه گمرکی خواهیم پرداخت:
- لازم است تا در اظهارنامه، کلیه موارد از جمله سیاهه خرید، مانیفست، فهرست عدل‌بندی و پیش‌فاکتور ثبت شده باشد.
- چنانچه محموله وارداتی و صادراتی اظهار گردد و اظهارات مندرج با محتویات بار شباهتی نداشته باشد، گمرک جریمه‌ای را با توجه به میزان تفاوت اظهارنامه با کالا، برای صاحب بار در نظر خواهد گرفت.
- در صورتی که اظهارکننده کالا به دلیل پرداخت میزان عوارض کمتر، از تعرفه‌های گمرکی دیگری استفاده کند، مشمول پرداخت جریمه‌های سنگینی می‌شود.
- براساس قوانین گمرکی صادر شده در راستای استاندارد سازی و شفاف سازی اسناد تجاری، کنترل‌ها در زمان ترخیص و پس از آن، تنها هنگامی اسناد ضمیمه اظهارنامه گمرکی پذیرفته می‌شود که اطلاعات مرتبط با مشخصات محموله، طبق فرمت‌های بین‌المللی استاندارد، به گمرک اظهار گردد.
- چنانچه کالا بعد وارد شدن در گمرک مفقود گردد، باز هم لازم است در اظهارنامه، تمام اطلاعات ضروری برای اعمال مقررات گمرکی درج شده باشد.
نکات مهم در مورد تنظیم اظهارنامه گمرکی
در انتهای مطلب لازم است تا به نکاتی مهم در مورد نحوه تنظیم اظهارنامه گمرکی اشاره نماییم:
- قسمت مهمی از تعرفه و عوارض گمرکی برمبنای اظهارنامه گمرکی تعیین شده است. بنابراین چنانچه اطلاعاتی که در اظهارنامه ثبت شده با شرایط و وضعیت بار متفاوت باشد، آنگاه گمرک کشور مالک کالا را جریمه خواهد کرد. به عنوان مثال در صورتی که در اظهارنامه تعرفه کالایی برخلاف محموله وارداتی ذکر شود، صاحب محموله باید جریمه سنگینی را به گمرک پرداخت نماید.
- حتما به این نکته توجه نمایید که پیش از هر اقدامی، وضعیت اظهارنامه را از لحاظ واردات و صادرات کالا مشخص کنید. چرا که بعضی موارد درج شده در سامانه، برای واردات و صادرات متفاوت خواهد بود. از سوی دیگر، در صورت به وجود آمدن این اشتباه، برای شما مشکلات بسیاری به وجود می‌آید.
- لازم است دقت زیادی در وارد نمودن صحیح کدها داشته باشید.
- دقت کنید که حتما وضعیت تحویل کالا را براساس قوانین اینکوترمز عنوان نمایید.
- لازم است در اظهارنامه، روش حملونقل کالا نیز مشخص شود.
- دقت کنید که مواردی مانند وزن کالا، تعداد آن، تعرفه و ارزش بار را به طور صحیح درج کنید.
- لازم به ذکر است که اظهارنامه گمرکی، باید حداکثر در چهار برگ تنظیم گردد
بدون دیدگاه