اینکوترمز به چه معناست؟

اگر در زمینۀ تجارت بین‌الملل فعالیتی دارید، بهتر است قبل از عقد قرارداد برای بازرگانی جهانی و صادرات و واردات، بدانید اینکوترمز چیست و کاربرد آن در تجارت جهانی شامل چه چیزهایی است؟
ما در این نوشته به‌طور مفصل این موضوع را تشریح کرده‌ایم. همچنین در این مقاله مزایای استفاده از این قانون و نیز  اصطلاحات حمل و نقل پرکاربرد آن را نیز شرح داده‌ایم. با ما همراه باشید.

اینکوترمز چیست و چه کاربردی دارد؟

«Incoterms» مخفف کلمۀ International Commercial Terms بوده و معنای آن اصطلاحات تجاری بین‌المللی است. اینکوترمز با هدف مشخص کردن وظایف خریدار و فروشنده، تعهدات قرارداد، ریسک معامله تجاری و چگونگی تقسیم هزینه‌ها بین خریدار و فروشنده ایجاد شده است.

در واقع می‌توان گفت اینکوترمز مجموعه قواعد و قوانین استاندارد بین‌المللی است و از جانب اتاق بازرگانی یا همان ICC تهیه و تدوین می‌شود. Incoterms در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده است و فقط مختص یک کشور نیست. همچنین از این اصطلاح به شکل وسیعی در معاملات و تجارت‌های بین‌المللی استفاده می‌شود و تعهدات واردکننده و صادرکننده را مشخص می‌کند. با استفاده از این قواعد هر دو طرف خریدار و فروشنده از وظایف، هزینه‌ها، ریسک‌ها و خطرات و همچنین تعهدات و مسئولیت‌های حامل بار به‌خوبی آگاه می‌شوند.

تاریخچه اینکوترمز چیست؟

قبل از پیدایش Incoterms در معاملات و تراکنش‌های تجارت بین‌المللی امکان بوجود آمدن مشکل و اختلاف زیاد بود. از دلایل این اختلافات می‌توان به قوانین متفاوت کشورهای مختلف و نیز متحدالشکل نبودن زبان هر کشور اشاره کرد. به همین دلیل اولین بار ایدۀ ایجاد سند اصطلاحات تجاری بین‌المللی در سال 1921 از جانب ICC مطرح شد و سرانجام در سال 1923 انتشار یافت. البته اولین سند از قوانین بازرگانی بین‌المللی در سال 1936 با عنوان اینکوترمز منتشر شد.

اینکوترمز با هدف رفع ابهامات تجاری و جلوگیری از بروز اختلاف در معاملات از طریق تفکیک کردن هزینه‌ها و ریسک و تعهدات بین خریدار و فروشنده تشکیل شد. این مجموعه قوانین و اصطلاحات در سطح بین‌المللی و به‌صورت دوره‌ای با توجه به وقایع تجارت جهانی به‌روز می‌شود. این به‌روزرسانی و اصلاحات در سال‌های 1953، 1967، 1976، 1980، 2000، 2010 و 2020 انجام شده است.

نکتۀ مهمی که دربارۀ این اصلاحات و الحاقات در انعقاد قراردادهای تجاری وجود دارد این است که سال نسخۀ اینکوترمز باید حتماً درج شود. در غیراینصورت ممکن است باعث بروز اختلافات و ابهاماتی شود.

قواعد کلی اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز چیست incoterms  به‌طور کامل وظایف و اختیارات هر دو طرف معامله را مشخص می‌کند. پس طبیعی است که این قوانین بسیار گسترده بوده و تمامی جزئیات حمل کالا، ترخیص کالا، مراحل صادرات و واردات، مسئولیت پرداخت هزینه و همچنین ریسک حمل‌ونقل کالا را تعیین می‌کند.

به‌طور کلی قواعد Incoterms شامل نکات زیر است:

تعهدات، وظایف و مسئولیت‌های دو طرف قرارداد را مشخص می‌کند.
پرداخت هزینه‌ها از جانب طرفین معامله را تعیین می‌کند.
چگونگی تقسیم ریسک و خطرات بازرگانی را بین صادرکننده و واردکننده مشخص می‌کند.
مانع از بروز اختلاف و ابهام در معامله شده و تفسیر هر اصطلاح تجاری به‌خوبی روشن می‌کند.

مزایای استفاده از اینکوترمز کدامند؟

قوانین اینکوترمز شامل 11 شرط اصلی و تعدادی شرط فرعی است. این شرایط به خریدار و فروشنده کمک می‌کند مفاد این قوانین را به‌خوبی بشناسند و احتمال تفسیر اشتباه و درک نادرست را از هر کدام از طرفین معامله به شدت کاهش یابد.

همچنین Incoterms بر حوزۀ حمل‌ونقل و ترابری و هزینه‌های انتقال و بیمه نظارت دارد و پاسخگوی سوالات زیادی در زمینه‌های مختلف است. از نمونه سوالاتی که در این زمینه ممکن است برای شما پیش بیاید و اینکوترمز پاسخ آن را دارد می‌توان به مباحث زیر اشاره کرد:

یک: مدت زمانی که برای تحویل بسته نیاز است، چقدر است؟
دو: حمل‌ونقل از چه روشی و با چه شرایطی انجام می‌پذیرد؟
سه: چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که استانداردهای مشخص شده از جانب طرفین معامله رعایت می‌شود؟
هرچند قوانین اینکوترمز خیلی از مسائل را روشن می‌کند و ابهامات را رفع می‌کند؛ اما با این وجود باز هم محدودیت ‌و کاستی‌هایی دارد. به عنوان مثال اینکوترمز در زمینۀ برخی شبهات مانند حقوق و تعهداتی که بین خریدار و فروشنده است؛ ولی ربطی به تحویل کالا ندارد یا راه‌حل‌ها و شیوه‌هایی برای نقض قرارداد و معامله مسئولیتی ندارد و پاسخگو نیست.

معایب استفاده نکردن از اینکوترمز چیست؟

استفاده نکردن از قوانین اینکوترمز می‌تواند مشکلاتی را برای خریدار در زمان تحویل بار بوجود بیاورد. زیرا در اینکوترمز زمان تحویل بار مشخص است و فروشنده موظف است زمان و شرایط قرارداد را برای تحویل بار رعایت کند. با قوانین اینکوترمز بازرگان یا خریدار از اختیارات خود آگاهی داشته و می‌داند در صورت خلف وعدۀ فروشنده چه زمانی ادعای خسارت کند.

در کنار استفاده از اینکوترمز آشنایی کامل و شناخت قوانین آن نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا آگاهی نداشتن از قواعد باعث هدر رفت انرژی و وقت شده و خسارات و ضررهای مالی زیادی را به بار می‌آورد.

اینکوترمز و محدودیت‌های آن

همانطور که اینکوترمز بسیاری از تعهدات و وظایف را روشن می‌کند و ابهامات را برطرف می‌کند؛ اما محدودیت‌هایی نیز دارد که در ادامه ذکر می‌کنیم:

اشاره نکردن به مبلغ پرداختی و نیز روش‌های پرداخت در معامله
صرف‌نظر نکردن از قوانین رسمی و اجباری
اشاره نکردن به انتقال مالکیت کالا و نقض قرارداد و مسئولیت بار
نمی‌توان از آن به‌جای قرارداد رسمی بین طرفین معامله استفاده کرد.
طرفین قرارداد باید به‌صورت جداگانه به موضوع بیمه بپردازند. زیرا مسئولیت بیمه کالا به جز اصطلاحات گروه C در هیچ گروهی ذکر نشده است.

قوانین اینکوترمز و روش های حمل آن

در ادامه مهم‌ترین اصطلاحات اینکوترمز را که در تمامی روش‌های حمل‌ونقل کالا کاربرد دارند، ذکر می‌کنیم.

Ex Works – EXW

در این روش فروشنده کالا را در مکانی مشخص به خریدار تحویل می‌دهد و پس از آن وظیفه‌ای در قبال حمل‌ونقل و ریسک‌ها و خطرات احتمالی برای بار ندارد. پس در واقع این روش حداکثر تعهد را برای خریدار و حداقل آن را برای فروشنده به دنبال دارد. در مقالۀ «EXW چیست؟ طبق اکسورک خریدار و فروشنده چه تعهداتی دارند؟» به‌خوبی این روش را شرح داده‌ایم.

Free Carrier – FCA

در این روش فروشنده کالا را به خریدار یا شخصی که خریدار معرفی می‌کند تحویل می‌دهد. مکانی که برای تحویل بار در این نوع قرارداد مشخص می‌شود، برای مشخص کردن تعهدات بسیار اهمیت دارد. زیرا اگر بار در محلی بارگیری شود که فروشنده به آن نظارت دارد و زیرنظر فروشنده باشد، مسئولیت بار با فروشنده خواهد بود. اما اگر بار در محل دیگری انجام شود، با رسیدن به مکان مشخص شده و تقبل تمامی هزینه‌ها از جانب خریدار، فروشنده دیگر تعهدی ندارد و خریدار مسئول بارگیری و خطرات انتقال کالا است.

Carriage Paid To – CPT

در قرارداد cpt اینکوترمز فروشنده تا زمانی مسئولیت بار را به عهده دارد که کالا را به مکانی که خریدار مشخص کرده است، برساند. این مکان می‌تواند مقصد نهایی باشد یا نباشد. پس از تحویل بار در این مکان از فروشنده از خریدار تمامی مسئولیت‌ها از فروشنده سلب و به عهده خریدار است.

Carriage and Isurance Paid to – CIP

قرارداد Cip در اینکوترمز کاملاً شبیه به CPT بوده و پس از تحویل بار در مکانی که خریدار مشخص کرده، تمامی مسئولیت‌ها به عهده خریدار است. تنها تفاوتی که قرارداد CIP با CPT دارد در این است که فروشنده موظف است کالا را در هنگام بارگیری بیمه کند. این‌کار باید باتوجه به ارزی که در قرارداد ذکر می‌شود انجام شود و خریدار و فروشنده یا هر شخصی که از بیمه نفع می‌برد، در این‌باره توافق داشته باشند.

Delivered at Place Unloaded – DPU

در این روش تمامی هزینه‌های بار و ریسک سالم رسیدن بار تا زمان تحویل بار در مکانی مشخص به عهده فرشنده است. این هزینه‌ها شامل نرخ‌های صادرات، حمل‌ونقل، بارگیری، بسته بندی، تخلیه‌‌بار از حامل در مقصد و مباحثی از این دست می‌شود.

از طرفی هزینه‌هایی که پس از تخلیه بار وجود دارد به عهده خریدار است. این هزینه‌ها شامل گزینه‌هایی مانند حق‌الزحمه واردات، مالیات، مجوز و اسناد گمرکی و حمل بار است.

Delivered At Place – DAP

در قرارداد اینکوترمز dap فروشنده موظف است بار را به مقصدی که در قرارداد ذکر می‌شود برساند و آن را آمادۀ تخلیه به خریدار تحویل دهد. پس از تحویل تمامی مسئولیت‌ها از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.

در این روش بسته‌بندی کالا به عهده فروشنده بوده و فروشنده تمامی هزینه‌های آن را باید بپردازد و کالا را سالم به مقصد برساند. پس از آن نیز انجام تشریفات قانونی در کشور مقصد و هزینه‌ها و ریسک ترخیص شدن یا نشدن کالا به عهده فروشنده است. پس از رسیدن کالا به مقصد ترخیص گمرکی و مجوز و اسناد لازم به خریدار محول می‌شود.

تفاوت روش DAP با DPU در این است که در DPU مقصد نهایی کالا و مقصد تخلیه بار یک مکان واحد نیست اما در DAP کالا در مقصد نهایی تخلیه می‌شود.

Delivered Duty Paid – DDP

در این نوع قرارداد حداکثر تعهد به عهده فروشنده و حداقل آن به عهده خریدار می‌باشد. به این معنی که فروشنده موظف است بار را در مکان تعیین شده در کشور خریدار بار را تحویل دهد. البته فروشنده متعهد به تخلیه بار نیست و به عهده خریدار است.

همچنین تمامی هزینه‌ها تا رسیدن بار به مقصد نهایی نیز به عهده فروشنده است. این هزینه‌ها شامل امور گمرکی، پرداخت عوارض و مالیات، اخذ مجوز و مراحل قانونی در کشور مقصد است. به همین دلیل ضروری است که فروشنده با تمامی قوانین واردات کشور مقصد آشنایی کامل داشته باشد که به مشکل برنخورد.

اصطلاح ترکیبی اینکوترمز cnf fca

اینکوترمز cnf fcaیک اصطلاح ترکیبی است که دو اصطلاح مجزا را در بر می‌گیرد. این دو اصطلاح اینکوترمز cnf fca 2020عبارتند از:

• اینکوترمز cnf مخفف عبارت انگلیسیCost and Freight به معنی هزینه و کرایه حمل کالا است. این اصطلاح در حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس آن فروشنده مسئولیت تحویل کالا را بر روی عرشه کشتی در بندر مبدأ دارد. فروشنده همچنین باید هزینه حمل کالا را تا بندر مقصد پرداخت کند. اما بیمه کالا و خطرات پس از تحویل کالا بر عهده خریدار است.
• اصطلاحات اینکوترمز incoterms fcaمخفف عبارت انگلیسی Free Carrier به معنی تحویل کالا به حمل‌کننده است. یعنی فروشنده باید کالا یا محموله مورد نظر را در محل کار خود و یا هر محل دیگری به حمل‌کننده تعیین شده از سوی خریدار تحویل دهد.

اصطلاحات اینکوترمز 2022

اگر بخواهیم پاسخی اجمالی به این سؤال که اینکوترمز چیست و چه کاربردی دارد؟ باید بگوییم که اینکوترمز مجموعه‌ای از قواعد با استاندارد بین‌المللی هستند که روابط بین خریدار و فروشنده در معاملات تجاری را مشخص می‌کنند. این قواعد به مسائلی مانند تعهدات، هزینه‌ها، ریسک‌ها و مسئولیت‌های طرفین در زمینه حمل و نقل، ترخیص، بیمه و تحویل کالا پاسخ می‌دهند. اینکوترمز توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تهیه و تدوین شده‌ است و در سال‌های مختلف بازنگری و به‌روزرسانی می‌شود. در واقع این به‌روزرسانی هر 10 سال یک‌بار انجام می‌شود و آخرین نسخه اینکوترمز در سال 2020 منتشر شده است و شامل 11 اصطلاح است که به چهار دستة کلی زیر تقسیم می‌شوند:

• گروه E که شامل EXW (Ex Works)  است و به معنای تحویل کالا در مبدأ است. در این روش فروشنده، کالا را در محل تولید یا انبار خود به خریدار تحویل داده و کلیة هزینه‌ها و ریسک‌های بعدی بر عهدة خریدار است.
• گروه F که شامل FCA (Free Carrier)، FAS (Free Alongside Ship) و FOB (Free On Board) است و به معنای تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدأ است. در این روش فروشنده کالا را به حمل‌کننده، کشتی یا هواپیمای انتخاب شده توسط خریدار تحویل داده و خریدار هزینه‌ها و ریسک‌های حمل، بسته‌بندی، بارگیری، بارانداز، بیمه و گمرک را پرداخت می‌کند.
• گروه C که شامل CPT (Carriage Paid To)، CIP (Carriage and Insurance Paid To)، CFR (Cost and Freight) و CIF (Cost, Insurance and Freight) است و به معنای پرداخت کرایة حمل از مبدأ تا تحویل به خریدار در مقصد است. در این روش فروشنده هزینه‌های حمل کالا را تا نقطة تحویل در مقصد پرداخت می‌کند. در صورت لزوم فروشنده هزینة بیمه را نیز پرداخت می‌کند. اما چنانچه بعد از تحویل کالا، خسارتی رخ داد، هزینه‌ها بر عهدة خریدار است.
• گروه D که شامل DPU (Delivered at Place Unloaded)، DAP (Delivered at Place) و DDP (Delivered Duty Paid) است و به معنای تحویل کالا به خریدار با پرداخت هزینه‌های گمرک در مقصد است. در این روش فروشنده کالا را تا محل تعیین شده توسط خریدار در مقصد تحویل داده و کلیة هزینه‌ها و ریسک‌های حمل، بسته‌بندی، بارگیری، بارانداز، بیمه و گمرک را پرداخت می‌کند.

اینکوترمز 2023 شامل چه قوانینی است؟

همانطور که گفتیم قوانین اینکوترمز هر 10 سال یک‌بار بازبینی و اصلاح می‌شوند. بنابراین تفاوتی میان اصطلاحات اینکوترمز 2020 و اصطلاحات اینکوترمز 2022 و اینکوترمز 2023 نیست و برای اطلاع دقیق از قوانین و شرایط تجارت بین‌المللی تسلط به قوانین اینکوترمز 2020 کافی است.

اینکوترمز 2020 نسبت به نسخه قبلی خود یعنی اینکوترمز 2010، تغییرات و بهبودهایی را دارد. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• تغییر نام قاعده DAT به DPU:  قاعده DAT به معنی تحویل در ترمینال بود که در اینکوترمز 2020 به قاعده DPU یعنی تحویل در محل تخلیه شده تغییر کرده است.
• تغییر در قاعده FCA که در آن امکان اخذ سند حمل برای فروشنده فراهم شده است. در اینکوترمز 2010، فروشنده در قاعده FCA می‌توانست کالا را به حمل‌کننده در محل مبدا تحویل دهد، اما نمی‌توانست سند حمل را از حمل‌کننده دریافت کند. در اینکوترمز 2020، این مشکل با اضافه شدن گزینه‌ای حل شده است که فروشنده را قادر می‌سازد تا با رضایت خریدار، کالا را به حمل‌کننده دیگری در بندر مبدا تحویل دهد و سند حمل را دریافت کند.
• تغییر در قوانین CIP و CIF که در آن سطح بیمه برای هر دو قانون متفاوت شده است. در اینکوترمز 2010، سطح بیمه برای هر دو قانون یکسان بود و باید حداقل با پوشش C (Institute Cargo Clauses) بود. در اینکوترمز 2020، سطح بیمه برای قانون CIP به A (Institute Cargo Clauses) افزایش یافته است، که پوشش جامع‌تری را نسبت به C دارد.

البته در هر صورت بهتر است برای آشنایی کامل با قوانین تجارت بین‌المللی با افراد متخصص و مجرب در این زمینه مشورت کنید و بدون دانش و اطلاع کافی برای این‌کار اقدام نکنید. شرکت بازرگانی آستریا با بهره‌مندی از کارشناسان حرفه‌ای و با سابقه آمادگی هرگونه خدمت‌رسانی به شما را دارند.

کلام آخر؛ آنچه از اینکوترمز یاد گرفتیم

در این نوشته دربارۀ اینکوترمز چیست صحبت کردیم و دانستیم که به مجموعه اصطلاحات و قوانین تجارت بین‌المللی اینکوترمز می‌گویند. البته تمامی قوانین تجارت و قوانین اینکوترمز را نمی‌توانیم در یک مقاله توضیح دهیم. به همین سبب اگر در پی یافتن جواب سوالی هستید، با کارشناسان آستریا در تماس باشید.