بارنامه چیست؟

بارنامه چیست؟ هزینه صدور بارنامه چقدر است؟ اگر قصد دارید وارد بازار کار حمل‌ونقل کالا شوید، یا فعالیت شما در این زمینه است، باید با بارنامه (یا BOL) و مراحل صدور آن آشنایی داشته باشید. به‌طور کلی بارنامه سندی است که توسط شرکت فرستنده صادر می‌شود و در آن اطلاعاتی مثل نوع بار، میزان بار و مقصد بار مشخص است. در این مقاله قصد داریم از اهمیت بارنامه و قوانین مربوط به آن صحبت کنیم.

بارنامه چیست؟

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم. بارنامه به سندی گفته می‌شود که برای حمل و جابجایی کالا ضروری است. ولی اگر بخواهیم آن را تشریح کنیم، می‌توان گفت: بارنامه (Bill Of Lading) سندی حقوقی است که بین شرکت باربری به عنوان حامل بار و نیز صاحب بار منعقد می‌شود و شامل مشخصات مالک، نوع بار، هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه، مقصد، مشخصات وسیله نقلیه و نیز مشخصات تحویل گیرنده است.

اهمیت بارنامه در این است که یک سند رسمی در نظر گرفته می‌شود. براساس این سند همه چیز بین صادرکننده و واردکننده مشخص است و اگر لازم باشد در دعاوی حقوقی قابل استفاده خواهد بود. به همین خاطر اخذ بارنامه و صداقت در صدور آن اهمیت دارد.

بارنامه از کی مرسوم شد؟

به عقیده برخی از افراد قدمت بارنامه مربوط به زمان روم باستان است. هرچند مدرکی که این ادعا را اثبات کند وجود ندارد. اما باتوجه به تمدن روم، این ادعا خیلی هم دور از ذهن نیست و ممکن است صحت داشته باشد. اما اگر بخواهیم طبق اسناد و مدارک تاریخچه بارنامه را بررسی کنیم، اولین بارنامه‌ها از قرن 11 میلادی هستند.

در واقع در آن زمان که اغلب تجارت از طریق دریا و کشتی صورت می‌گرفت، نیاز به سندی رسمی که مابین حامل بار و صاحب آن منعقد شود و مشخصات بار و جزییات در آن نوشته شود، حس می‌شد. به همین دلیل اولین بارنامه‌ها در آن زمان امضا شد. بعدها و در سال 1350 با تدوین قانون‌های رسمی بارنامه‌ها حالتی رسمی و قانونی پیدا کردند.

چرا بارنامه اهمیت دارد؟

همانطور که گفتیم بارنامه سندی حقوقی بین شرکت باربری و صاحب بار است. در واقع قراردادی رسمی و حقوقی است که در صورتی که در تحویل بار مشکلی پیش بیاید، طبق متن قرارداد و مفادی که در آن آمده، مشکل حل می‌شود.

پس در جواب سؤال اهمیت بارنامه چیست؟ باید بگوییم وقتی بارنامه صادر و امضا می‌شود، تمامی وظایف و مسئولیت‌های دو طرف مشخص شده و شرایط و مشخصات بار نیز ثبت می‌شود. هرگونه ادعایی که خلاف شرایط ثبت شده در آن باشد، رد شده و ارزشی ندارد.

از طرفی بارنامه نوعی دلگرمی و تضمین برای سلامت محموله بار است و در صورتی که آسیبی به آن وارد شود، فرستنده می‌تواند از طریق بیمه خسارت را جبران کند.

اگر بخواهیم اهمیت بارنامه را به‌صورت کلی بگوییم:

• یک: مهم‌ترین مدرک و قرارداد رسمی و حقوقی حمل کالا بارنامه است.
• دو: بارنامه رسید کالا است و قابلیت معامله دارد.
• سه: شرایط ذکر شده در آن بدون شرط و شروط است. یعنی در صورتی که در تحویل بار مشکلی پیش بیاید، می‌توان از طریق قانون آن را پیگیری کرد.

بارنامه یا همان Bill Of Lading شامل چه اطلاعاتی است؟

بارنامه یا BL شامل تمامی اطلاعات مربوط به بار است. این اطلاعات شامل اطلاعات محموله بار (نوع، وزن، وزن، وضعیت ظاهری و…)، اطلاعات ارسال کننده، اطلاعات تحویل گیرنده، اطلاعات مبدأ، اطلاعات مقصد، اطلاعات حامل، اطلاعات مالی بار و اطلاعات ثبتی بارنامه است.

آشنایی با انواع بارنامه از لحاظ روش حمل

بارنامه‌ها را براساس نوع حمل بار می‌توان دسته‌بندی کرد. دسته‌بندی زیر متداول‌ترین روش برای انواع بارنامه است.

• بارنامه هوایی
• بارنامه زمینی
• بارنامه دریایی
• بارنامه باربری

بارنامه هوایی

بارنامه هوایی برای کالایی که به شکل حمل هوایی ارسال می‌شود صادر می‌گردد. در بارنامه‌های هوایی اطلاعاتی شامل نوع بار، شماره پرواز و تاریخ آن ثبت می‌گردد. بارنامه‌های هوایی در سه نسخه صادر می‌شوند. نسخۀ اول به شرکت حامل تعلق دارد و دو نسخۀ دیگر به دست فرستنده و گیرنده می‌رسد.

بارنامه دریایی

بارنامه‌های دریایی برای حمل بار توسط کشتی صادر می‌شوند و نوعی سند مالکیت به حساب می‌آید. در صنعت حمل و نقل دریایی ممکن است شیوۀ انتقال به شکل ترکیبی باشد. به همین خاطر نوع بارنامه نیز در دو دستۀ حمل مستقیم و حمل ترکیبی صادر می‌شود.

در بارنامه‌های دریایی اطلاعاتی شامل مشخصات فرستنده، مشخصات شرکت حمل و نقل، نام و ملیت کشتی، محل بارگیری و محل تخلیه بار، نام و آدرس اشخاصی که هنگام تخلیه بار باید در جریان قرار بگیرند، نوع و وضعیت کالا، وضعیت ظاهری بار و تاریخ و امضای حامل و کاپیتان کشتی ذکر می‌شود.

بارنامه زمینی

برای حمل و نقل زمینی اغلب از کامیون استفاده می‌شود. به همین خاطر این نوع از بارنامه‌ها با عنوان بارنامه کامیون هم شناخته می‌شوند. در بارنامه کامیون اطلاعاتی شامل مشخصات حمل کننده، مشخصات فرستنده و گیرنده، نوع و حجم کالا و هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا درج شده است.

انواع بارنامه از لحاظ سندی

تا کنون دانستیم که Bill of lading چیست و چه کاربردی برای حمل کالا دارد. در ادامه انواع بارنامه را به شما معرفی می‌کنیم:

بارنامه تلکس چیست؟

بارنامه تلکس یک سند رسمی است که برای ارسال و حمل کالا در معاملات تجاری بین‌المللی صادر می‌شود. در واقع، بارنامه تلکس یک سند حمل‌ونقل است که اطلاعاتی در مورد بار، مسیر حمل‌ونقل، شرایط تحویل و دیگر موارد مرتبط با حمل‌ونقل کالاها را در اختیار ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌ونقل و گیرندگان کالا قرار می‌دهد و به عنوان یک سند حمل‌ونقل ارسالی به همراه مرسوله و یا در مدارک مرتبط با کالاها و حمل‌ونقل آن‌ها به کار می‌رود.

Telex release چیست؟

این سند به معنای آزادی کالاها از مالکیت اسناد حمل‌ونقل است. یعنی کالاها می‌توانند تحویل گرفته شوند و مالکیت آن‌ها به شرکت یا فردی که اسناد حمل و نقل را در اختیار دارد، منتقل نشود. تیلکس ریلیز معمولاً در مواردی کاربرد دارد که کالاها به مقصد نهایی خود وارد شده و اسناد حمل‌ونقل به عنوان مدرک تحویل کالا به گیرنده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این روش به صورت الکترونیکی یا تلگرافی انجام می‌شود و اساساً به معنای انتقال مالکیت اسناد حمل‌ونقل از طریق ارسال یک پیام است که شامل دستورات مخصوصی برای تحویل کالاها به گیرنده بدون نیاز به ارائه اسناد حمل‌ونقل به شرکت حامل می‌شود.

بارنامه clean چیست؟

بارنامه Clean یک نوع بارنامه است که در تجارت بین‌المللی به کار می‌رود و توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی تأیید می‌شود. این نوع بارنامه به عنوان “بارنامه تلگرافیک” هم نیز شناخته می‌شود. بارنامه Clean به معنای این است که سند حمل‌ونقل (بارنامه) مورد تأیید بوده و هیچ اشکال یا اختلالی در آن وجود ندارد. این بارنامه در معاملات بین‌المللی اطلاعات صحیح و اعتباری را تضمین می‌کند.

قانون و شرایط بارنامه چیست؟

بارنامه یک سند رسمی و حقوقی بین فرستنده و شرکت باربری منعقد می‌شود، قوانینی دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.

الف) قوانین بارنامه برای فرستنده

یک: فرستنده باید مشخصات بار و آدرس دقیق بارگیری و را مشخص کند.

دو: فرستنده موظف است مشخصات گیرنده کالا و محل دقیق تحویل و تخلیه را تعیین کند.

سه: فرستنده وظیفه دارد مشخصات کالا را اعلام کند. این مشخصات شامل تعداد، وزن، ابعاد، نوع بسته بندی و… می‌شود.

چهار: فرستنده باید به موقع عملیات بارگیری را انجام دهد.

 ب) قوانین بارنامه برای گیرنده

یک: گیرنده باید به موقع وسیله حمل‌ونقل را تخلیه کند.

دو: گیرنده موظف است تمامی کرایه‌های درج شده در بارنامه را پرداخت کند.

ج) قوانین بارنامه برای باربری

یک: شرکت باربری باید اطلاعات لازم در سند بارنامه را تکمیل کند.

دو: صدور بارنامه به عهده باربری است.

سه: نگهداری از اسناد بارنامه و بایگانی آن‌ها تا زمان مشخص وظیفه باربری است.

چهار: شرکت باربری موظف است بار را بیمه کند.

د) قوانین بارنامه برای حامل بار یا رانندگان

یک: باید در زمان مشخص شده برای بارگیری حاضر شود.

دو: از بارنامه صادر شده برای اخذ کرایه در مقصد نگهداری کند.

سه: بدون وقفه و به موقع به سمت مقصد حرکت کند.

چهار: از زمان بارگیری تا تحویل، از بار در برابر آسیب دیدن نگهداری کند.

پنج: به موقع برای تحویل و تخلیه بار در مقصد حاضر شود.

انواع بارنامه چیست؟

تا اینجای نوشته دانستیم بارنامه چیست و چه اهمیتی دارد؟ همچنین با قوانین مربوط به آن آشنا شدیم. حالا بهتر است انواع آن را نیز بشناسیم. باتوجه به نوع وسیله نقلیه بارنامه به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:

اول: بارنامه هوایی

این بارنامه مختص کالاهایی است که به‌صورت هوایی و با هواپیما ارسال می‌شوند. این سند 12 نسخه دارد که فقط سه نسخۀ آن از لحاظ تجاری اهمیت دارد و مابقی آن برای بخش‌های داخلی آژانس‌های هواپیمایی استفاده می‌شود.

نسخۀ اول به شرکت باربری و نسخۀ دوم برای گیرندۀ بار و نسخۀ سوم برای فرستنده داده می‌شود.

دوم: بارنامه راه‌آهن یا ‌ROL

این بارنامه برای زمانی است که حمل‌ و جابجایی کالا توسط قطار صورت می‌گیرد. فقط از قطارهای مخصوص باربری می‌توان برای ارسال کالا استفاده کرد و استفاده از قطارهای مسافربری به هیچ عنوان مجاز نیست. در این بارنامه اطلاعاتی مربوط به بار، فرستنده، گیرنده، شماره واگن و اطلاعاتی از این دست ثبت می‌شود.

سوم: بارنامه دریایی یا OBL

بارنامه دریایی مخصوص بارهایی است که از طریق شرکت‌های کشتی‌رانی ارسال می‌شوند. علاوه بر اطلاعات مرسوم در بارنامه، ضروری است اطلاعات کشتی مانند نام آن و نام بندر مقصد نیز درج شود.

در صورتی که کشتی محموله را به بندر دیگری ببرد، امکان تخلیه در آن بندر وجود ندارد.

الف: بارنامه on deck

نوعی از بارنامه دریایی است و زمانی استفاده می‌شود که در انبار یا خن کشتی فضای کافی نباشد و کالا روی عرشه قرار بگیرد. که در این حالت ممکن است بار آسیب ببیند.

ب: بارنامه on board

نوعی دیگر از بارنامه دریایی است که کالا در انبار یا خن کشتی جا شده و از لحاظ سلامت در امنیت است.

چهار: بارنامه زمینی یا جاده‌ای

این سند در 6 الی 14 صفحه و گاهی تا 21 سفحه تنظیم می‌شود. سه نسخۀ اصلی به امضای فرستنده، حامل و گیرنده می‌رسد. باقی سندها در گمرک‌های کشورهای بین‌ راه استفاده می‌شود.

بارنامه سراسری

گاهی اوقات مسافت بین مبدأ و مقصد زیاد است و امکان جابجایی بار با یک وسیله نقلیه و از یک طریق امکان ندارد. مثلاً ممکن است قسمتی از مسیر کالا با کشتی حمل شود و بعد از آن جابجایی از طریق کامیون صورت بگیرد.

در چنین حالتی شرکت باربری یک بارنامۀ سراسری صادر می‌کند. این بارنامه در هر مقصدی از حامل فعلی به حامل بعدی منتقل می‌شود. در طول مسیر شرکت باربری بر انجام این عملیات و سلامت کالا نظارت دارد.

بارنامه مرکب

بارنامه مرکب نیز مانند بارنامه سراسری است. تنها تفاوت این دو بارنامه در این است که در بارنامه مرکب شرکت باربری باید همه جزییات را به‌طور دقیق مشخص کنند. در واقع باید مشخص کند در هر مقصد بار به چه وسیله‌ای حمل شده و به چه وسیلۀ دیگری تحویل داده می‌شود.

بارنامه پلیس راهی چیست و چرا دردسرساز است؟

در برخی از مواقع شرکت‌های باربری اقدام به صدور بارنامه‌هایی می‌کنند که به بارنامه پلیس راهی معروف است. در این مدل بارنامه‌ها اطلاعات ناقصی از نوع بار و میزان آن درج می‌شود. زیرا شرکت‌ها براساس اطلاعات بارنامه باید بیمه و عوارض پرداخت کنند. این کار شاید در نظر اول نوعی زرنگی باشد؛ اما اگر تخلف شرکت باربری شناسایی شود، در مرحلۀ اول این شرکت به مدت 6 ماه پلمپ می‌شود. در صورت تکرار نیز قوانین سختگیرانه‌تری برای این تخلف در نظر گرفته خواهد شد.

هزینه بارنامه چقدر است؟

تحویل بار و حمل‌ونقل مانند هر چیز دیگری هزینه‌هایی دارد. پس بدیهی است که برای اخذ بارنامه باید هزینه‌هایی را پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل گزینه‌های زیر است.

یک: کرایه اصلی بار که به عهده مالک بار است و باید به شرکت پرداخت شود.

دو: هزینه بارگیری کالا در وسیله نقلیه

سه: هزینه مربوط به بیمه که صاحب بار باید بپردازد.

چهار: هزینه حمل‌ونقل در مقصد و تخلیه بار از وسیله‌نقلیه

پنج: هزینه دریافت کدرهگیری که به عهده شرکت باربری است.

شش: 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده که شرکت باربری موظف است آن را پرداخت کند.

هفت: حق کمیسون که حامل بار باید آن را به شرکت باربری پرداخت کند.

کلام پایانی

بارنامه به سندی گفته می‌شود که بین فرستنده کالا و شرکت باربری منعقد می‌شود. در این سند تمامی مشخصات بار، فرستنده، گیرنده و حامل بار ثبت می‌شود. طبق این سند فرستنده و گیرنده و حامل بار وظایفی دارند که در صورتی که آسیبی به بار وارد شود فرستنده می‌تواند از طریق قانونی و بیمه برای جبران خسارت اقدام کند.

ما در تیم آستریا با 9 سال سابقه در زمینۀ حمل‌ونقل به شما برای ارسال و دریافت محموله‌هایتان کمک می‌کنیم. امیدواریم با خواندن این نوشته پاسخ سؤالات خود را گرفته باشید. اما اگر باز هم نکتۀ مبهمی مانده، کارشناسان و مشاوران آماده راهنمایی و پاسخگویی به تمامی سوالات شما هستند.

سوالات متداول

نام دیگر بارنامه چیست؟

نام دیگر بارنامه Bill Of Lading است.

آدرس سامانه بارنامه چیست؟

آدرس سایت بارنامه به این شرح است: https://csbl.rmto.ir/Accounting/Login?ReturnUrl=%2f

بارنامه پلیس راهی چیست؟

در بارنامه پلیس راهی  اطلاعات ناقصی از نوع بار و میزان آن درج می‌شود. زیرا شرکت‌ها براساس اطلاعات بارنامه باید بیمه و عوارض پرداخت کنند.