رفع تعهد ارزی، در واقع دستورالعملی است که براساس آن صادرکنندگان خدمات و کالا، برای برخورداری از معافیت‌های مالیاتی، باید مطابق با این آیین‌نامه، ارز حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند. این الزام دولت ایران به منظور جبران محدودیت‌های ارزی حاصل شده از تحریم‌ها بوده است. چرا که همراه با صادرات انواع کالاها میزان قابل توجهی ارز وارد کشور شده و این ارزهای وارد شده از جمله عوامل رشد و شکوفایی اقتصاد ایران به حساب می‌آیند.
بخشنامه رفع تعهدات ارزی
در بخشنامه رفع تعهد ارزی که در سال ۱۳۹۷ به تصویب رسید، بانک مرکزی برای نخستین بار دستورالعملی را تصویب نموده و اعلام کرد که به موجب این آیین‌نامه، صادرکنندگان برای اینکه از ۱۰۰ درصد پرداخت‌های مالیاتی کشور معاف باشند، باید ارز به دست آمده از صادرات را دوباره به اقتصاد کشور برگردانده و تعهدات ارزی خودشان را رفع نمایند. در این بخشنامه مشخص شده است که صادرکنندگان از طریق چه روش‌هایی می‌توانند این ارز را دوباره به چرخه اقتصادی برگردانند. علاوه بر آن هر ساله بخشنامه جدیدی در راستای رفع تعهد ارزی انتشار می‌یابد تا مشکلات قوانین قبلی را اصلاح نماید.
در سال 1400، دستورالعمل رفع تعهدات ارزی مطابق با بسته سیاستی بازگشت ارز حاصل از صادرات، براساس تصویب کمیته ماده ۲ شورای عالی هماهنگی اقتصادی بروزرسانی شد. براساس این آیین‌نامه، صادرکنندگان در مهلت‌های قانونی، می‌توانند با برگرداندن ۹۰ درصد از ارزش پروانه‌های صادراتی تعیین شده به وسیله گمرک ایران، تعهدات ارزی خودشان را رفع نمایند.
روش‌های مختلف برای رفع تعهد ارزی
صادرکنندگان به منظور رفع تعهدات ارزی، می‌توانند از یک یا چند روش مختلف و تعیین شده استفاده نمایند:
فروش ارز حاصل شده از صادرات در سامانه نیما
سامانه نیما چیست؟ سامانه نیما که در واقع همان «سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی» است، می‌تواند بستری مناسب برای خرید و فروش قانونی ارز به وسیله واردکنندگان و صادرکنندگان باشد. البته که صرافی‌ها نقش بسیار اساسی را در این سامانه بر عهده خواهند داشت. در حقیقت سامانه نیما به عنوان یک حلقه اتصال‌دهنده میان بازرگانان و صرافی‌ها، رقابت سالمی را در بین صرافان ایجاد کرده است.
واردات در برابر صادرات خود و شرکت‌های هم گروه
گاهی اوقات بازرگان پس از صادر کردن کالا از کشور، هنگام بازگشت دوباره کالایی با خود به داخل می‌آورد و در حقیقت واردات انجام می‌شود. اگر مقدار واردات و صادرات با هم مساوی باشد، به رفع تعهد ارزی نیازی نخواهد بود؛ ولی در صورتی که میزان صادرات بیشتر از میزان واردات باشد، باید اقدامی نسبت به رفع تعهد برای مازاد صادرات انجام شود. البته مقدار وارداتی که به عنوان رفع تعهد ارزی استفاده می‌گردد، سقف معینی داشته که با توجه به امتیازات اشخاص حقیقی یا حقوقی تفاوت خواهد داشت.
واگذاری ارز حاصل شده از صادرات به دیگران
بازرگان می‌تواند به جای اینکه از ارز حاصل از فروش محصولات صادراتی استفاده شخصی نماید، آن ارز را به اشخاص یا شرکت‌هایی که برای فعالیت‌های خود به ارز نیاز دارند، واگذار کند.
تهاتر کالا به کالا
تاجر این امکان را خواهد داشت که با کمک سیستم تهاتر کالا به کالا، ارز خودش را جهت خرید دیگر کالاهایی که نیاز دارد، معامله کند.
فروش ارز به شکل اسکناس به موسسات اعتباری، صرافی و بانک مرکزی
بر اساس دستور سازمان توسعه تجارت از دوم بهمن سال ۱۴۰۱، صادرکننده می‌تواند بعد از انجام تشریفات گمرکی، اسکناس حاصل از صادرات را به شعب بانک ملی مستقر تحویل دهد. بانک ملی نیز در مقابل، باید معادل ریالی اسکناس تحویل شده را مطابق با نرخ خرید اسکناس درج شده در تابلوی صرافی ملی ایران محاسبه کرده و رسید آن را به نام صادرکننده و به او تحویل دهد. در نتیجه رفع تعهد از طرف بانک ملی صورت می‌گیرد. حتی صادرکنندگانی که قبل از اجرای این بخشنامه برای ورود اسکناس به داخل اقدام کشور کردند هم می‌توانند برای رفع تعهد خود از این روش اقدام نمایند.
بازپرداخت تسهیلات ارزی اعطایی
چنانچه شما از تسهیلات ارزی اعطا شده بهره‌مند شده‌اید، با بازپرداخت این تسهیلات می‌توانید تعهد ارزی خود را رفع نمایید.
سامانه رفع تعهدات ارزی
از سوالات مهم در رابطه با نحوه رفع تعهدات ارزی صادرات آن است که آیا رفع تعهدات ارزی، به شکل اینترنتی و از طریق سایت یا سامانه خاصی امکان پذیر است؟ پیش از پاسخ به این سوال لازم است بدانید که از مهم‌ترین روش‌های رفع تعهدات ارزی، فروش ارز حاصل از صادرات، به صورت حواله در سامانه نیما است. ولی به این علت که سامانه نیما، برای متقاضیان از طریق سامانه جامع تجارت ایران و با آدرس اینترنتی ntsw.ir، قابل دسترسی خواهد بود، در نتیجه در پاسخ به سوال بالا باید گفت که سامانه جامع تجارت، همان سامانه رفع تعهدات ارزی است.
آموزش نحوه رفع تعهد ارزی
دولت در زمینه رفع تعهدات ارزی، مقررات و قوانینی را تصویب نموده است تا واردکنندگان تعهدات ارزی خود را به درستی رفع کرده و از تسهیلات و مزایای مالیاتی مربوط به رفع تعهد ارزی بهره‌مند شوند. در این بخش به آموزش فرآیند رفع تعهدات ارزی می‌پردازیم:
- برای رفع تعهدات ارزی در ابتدا باید مرورگر دستگاه را باز کرده و نشانی ir را که آدرس سامانه جامع تجارت است، وارد نمایید.
- پس از ورود به سامانه در سمت چپ بالای صفحه، روی گزینه ورود کلیک نمایید.
- برای ورود به سامانه، باید نام کاربری و رمز عبور خودتان را وارد کرده و بر روی گزینه ورود بزنید.
- در این مرحله باید به منوی عملیات ارزی وارد شده و بر روی گزینه «فروش ارز» که در زیر منوی مدیریت عملیات ارزی است، کلیک کنید.
- در صفحه جدید باز شده، بر روی گزینه «ایجاد ارز جدید» بزنید.
- در این مرحله باید مشخصات ارز جدیدی را که تصمیم به فروش آن دارید، در جعبه‌های مربوطه وارد کرده و دکمه «ثبت» را انتخاب نمایید.
- شما می‌توانید از طریق بخش «ارزها» و از ردیف مرتبط با معامله خودتان در جدول پایین صفحه، فروش ارز متعلق به خود را مشاهده و پیگیری کنید.
- چنانچه برای شما پیشنهادی ثبت شده باشد، این امکان را دارید که اطلاعات مرتبط با مبلغ ارزی که تصمیم به فروش آن را دارید، نام بانک، شماره حساب، شماره شبا و نام صاحب حساب را وارد نموده و با کلیک بر روی دکمه «انتخاب»، آن پیشنهاد را قبول کنید.
مهلت رفع تعهد ارزی صادرات
از جمله سوالات مهم دیگر در مورد رفع تعهد ارزی، موضوع مهلت رفع تعهد ارزی است. به طور کلی رفع تعهد ارزی جهت صادرات کالا ۴ ماه بعد از صدور پروانه گمرکی و برای صادرات خدمات ۶ ماه بعد از ارائه صورتحساب و همچنین صدور پروانه گمرکی از طرف گمرک خواهد بود. براساس آیین‌نامه اجرایی رفع تعهدات ارزی، کاهش یا افزایش مهلت رفع تعهد ارزی مطابق با جدول تنظیمی از طرف وزارت صمت و به تناسب عوامل زیر تعیین می‌گردد:
- نوع کالا
- مقصد کالا
- اعتبار و رتبه صادرکننده
- زمان دریافت ارز مطابق با الگوی فروش صادرکننده و خریدار خارجی
معافیت ها از رفع تعهد ارزی
لازم به ذکر است که در برخی موارد در بحث رفع تعهدات ارزی، معافیت‌هایی وجود دارد. در زیر به مواردی که می‌توانند از این تعهد معاف شوند، اشاره می‌کنیم:
- صادرات کالا به عتبات عالیات به منظور نوسازی و تعمیر اماکن متبرکه زیر نظر ستاد عتبات عالیات.
- صادرات پلاسمای انسانی به جهت واردات مشتقات مرتبط با مصرف داخلی زیر نظر وزارت بهداشت.
- انتقال کالا از سرزمین اصلی به منطقه ویژه و آزاد ویژه اقتصادی جهت مصرف در آن مناطق و سازمان مناطق.
- هزینه‌های مربوط به بازاریابی، اتلاف و فروش سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها زیر نظر سازمان توسعه تجارت.
- تجهیزات و ماشین آلاتی که به جهت اجرای پروژه‌های مهندسی از کشور خارج می‌شوند، مطابق با آیین‌نامه حمایت از صادرات خدمات مهندسی و فنی
قوانین رفع تعهدات ارزی
در این بخش از مطلب به قوانین رفع تعهدات ارزی و تغییرات انجام شده در این بخش خواهیم پرداخت:
- برای افرادی که به انجام تعهدات ارزی موفق نشده‌اند، امکان دریافت کوتاژهای صادراتی وجود خواهد داشت. این دسترسی به جهت فروش حواله‌های ارزی یا نقدی ارز که باید در سامانه نیما انجام شود، وجود دارد.
- با توجه به پیشگیری از اعمال محدودیت‌ها، زمان در نظر گرفته شده جهت رفع محدودیت‌های تجاری برای صادرکنندگان کالاهایی که از استثنائات هستند تا انتهای سال تمدید خواهد شد.
- تکلیف بازگشت 10 درصد از کل مبلغ ارزی درآمد برای صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی در سنوات گذشته مشخص شده است. این مبالغ بعد از کسر هزینه‌ها با توجه به استانداردهای حسابداری و از مبالغ شناسایی شده در صورتحساب‌های مالی دریافت می‌شود.
- چنانچه مورد قبل انجام گردد، سازمان امور مالیاتی مکلف به انجام معافیت مالیات بر درآمد خدمات مهندسی و فنی در سال‌های گذشته خواهد بود.
- با در نظر گرفتن ابلاغیه تاریخ 7 دی سال 1402، رفع تعهدات ارزی با واردات طلا از محل ارز صادرات، به وسیله بانک‌های عامل و با ارائه فرم تعهدنامه امکان‌پذیر خواهد بود.
جرایم عدم رفع تعهد ارزی
آن دسته از صادرکنندگانی که به تعهدات ارزی خود عمل ننموده‌اند، با جریمه نقدی برابر با یک پنجم ارزش تعهدات و یا موارد محدودیتی که در زیر عنوان شده است، محکوم خواهند شد. چنانچه تعهد ارزی در مدت ۳ ماه از زمان ابلاغ حکم قطعی انجام نشود، به میزان جریمه نقدی اضافه می‌شود که این مبلغ معادل ارزش تعهد مطابق با بالاترین نرخ اعلامی به وسیله بانک مرکزی در هنگام صدور حکم خواهد بود. همچنین تخلف به ارزش بیشتر از ۳ میلیون یورو و یا معادل آن به سایر ارزها، مشمول عناوین حرفه‌ای و سازمان یافته قرار می‌گیرد. در واقع عدم رفع تعهدات ارزی، محکومیت‌های زیر را به دنبال خواهد داشت:
- عدم اصلاح، صدور یا تمدید ثبت سفارش
- تعلیق کارت بازرگانی و عدم تمدید آن
- عدم صدور هر نوع مجوز مربوط به صادرات، واردات، تولیدی، صنفی و…
- لحاظ برگشت ارز به دست آمده از صادرات در ارزشیابی اعتبارسنجی مشتریان
- عدم صادر کردن گواهی ثبت آماری برای تخصیص ارز
- لغو مشوق‌ها و معافیت‌های مالیاتی
- ایجاد محدودیت در مسیر سبز گمرکی، عدم استرداد عوارض و حقوق گمرکی و محدودیت در ارائه ضمانت‌نامه
- عدم ارائه هر نوع خدمات مربوطه نظیر صدور بیمه‌نامه اعتبار صادراتی و نیز ضمانت‌نامه‌ها
- عدم ارائه خدمات نقل و انتقال ارزی، خدمات خرید و فروش و همچنین ارائه خدمات به کارگزاری به طور مستقیم و غیرمستقیم
- محدودیت در خدمات بندری و نیز تسهیلات مرتبط با آن
بدون دیدگاه