اگر شما نیز در دنیای بازرگانی بین‌المللی فعالیت می‌کنید حتما با واژه دموراژ برخورد داشته‌اید. اما دموراژ چیست؟ همانطور که می‌دانید بازرگانی بین‌المللی به معنای تبادل کالا و خدمات بین کشورهای مختلف است که با استفاده از وسایل حمل‌ونقل مختلف انجام می‌شود. اما این تبادل نیازمند رعایت برخی قواعد و شرایط است که در قراردادهای بازرگانی مشخص می‌شوند.
یکی از این قواعد مربوط به زمان تخلیه و بارگیری کالاها است که به آن دموراژ گفته می‌شود. دموراژ یکی از مفاهیم پیچیده و مهم در بازرگانی بین‌المللی است که می‌تواند تأثیر بزرگی بر هزینه‌ها و سودآوری فعالیت‌های بازرگانی داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به تعریف و انواع دموراژ، عوامل موثر بر آن، روش‌های محاسبه و جلوگیری از آن بپردازیم.
دموراژ چیست؟
در پاسخ به سؤال دموراژ چیست می‌توان گفت دموراژ به معنای تأخیر در تخلیه یا بارگیری کالاها از وسیله حمل‌ونقل است که منجر به پرداخت جریمه توسط طرف قرارداد می‌شود. به عبارت دیگر، دموراژ زمانی رخ می‌دهد که طرف قرارداد نتواند کالاها را در مدت مقرر در قرارداد از وسیله حمل‌ونقل تخلیه یا بارگیری کند و باید به‌عنوان جبران خسارت به طرف دیگر قرارداد مبلغی را پرداخت کند.
دموراژ معمولاً به روز یا ساعت اندازه‌گیری می‌شود و مبلغ آن وابسته به نوع وسیله حمل‌ونقل، نوع کالا، مکان و زمان تخلیه یا بارگیری و شرایط قرارداد متفاوت است.
لازم به ذکر است که در مقابل دموراژ، دیسپچ قرار دارد. دیسپچ زمانی رخ می‌دهد که کالا در زمانی کمتر از مدت زمان تعیین شده تخلیه یا بارگیری شوند و طرف قرارداد باید پاداش دریافت کند.
انواع دموراژ چیست؟
بعد از اینکه دانستیم دموراژ چیست؟ بهتر است با انواع آن نیز آشنا شویم. به‌طور کلی، دموراژ بر اساس نوع وسیله حمل‌ونقل به سه دسته تقسیم می‌شود:
- دموراژ دریایی
- دموراژ ریلی
- دموراژ هوایی
در ادامه به توضیح هر یک از این انواع می‌پردازیم.
دموراژ دریایی
معمولاً در قراردادهای بازرگانی، مدت زمانی که کشتی یا کانتینر می‌تواند بدون پرداخت دموراژ در بندر بماند، به عنوان laytime یا زمان تخلیه مشخص می‌شود. دموراژ دریایی زمانی رخ می‌دهد که کشتی یا کانتینر حاوی کالا بیش از مدت مقرر در قرارداد در بندر مقصد یا مبدأ بماند و نتواند کالاها را تخلیه یا بارگیری کند.
دموراژ هوایی
مدت زمانی که هواپیما یا بارنامه می‌تواند بدون پرداخت دموراژ در فرودگاه بماند، به عنوان air time یا زمان هوایی مشخص می‌شود. بنابراین می‌توان گفت دموراژ هوایی زمانی رخ می‌دهد که هواپیما یا بارنامه حاوی کالا بیش از مدت تعیین شده در فرودگاه مقصد یا مبدأ بماند و کالاها تخلیه یا بارگیری نشوند.
دموراژ ریلی
free time یا زمان رایگان به مدت زمانی اطلاق می‌شود که واگن می‌تواند بدون پرداخت دموراژ در ایستگاه راه‌آهن توقف کند. اگر واگن حاوی کالا در ایستگاه راه‌آهن مقصد یا مبدأ بیش از مدت مقرر در قرارداد بماند و کالاها تخلیه یا بارگیری نشوند، دموراژ ریلی رخ می‌دهد.
عوامل مؤثر بر دموراژ چیست؟
دموراژ یک پدیده پیچیده و متغیر است و عوامل زیادی در آن تأثیر دارند. اما عوامل مهم در دموراژ چیست؟ دموراژ در حالت کلی بر اساس چهار عامل اصلی تعیین می‌شود: زمان، مکان، شرایط قراردادی و نوع کالا. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
1. زمان
زمان یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر دموراژ است. زمان تخلیه یا بارگیری کالاها از وسیله حمل‌ونقل باتوجه به فصل، روز هفته، ساعت کاری، تعطیلات رسمی و غیررسمی، شرایط آب‌و‌هوایی و اتفاقات غیرمترقبه مشخص می‌شود. برای مثال، در فصل زمستان، به دلیل کوتاه‌تر بودن روزها و بدتر بودن شرایط آب‌و‌هوایی، زمان تخلیه یا بارگیری کالا کاهش و احتمال رخ دادن دموراژ افزایش می‌یابد. همچنین، در روزهای تعطیل یا اوقات غیرکاری، این زمان محدودتر بوده و احتمال رخ دادن دموراژ بیشتر است.
2. مکان
مکان تخلیه یا بارگیری کالا از وسیله حمل‌ونقل به فاصله، زیرساخت‌ها، ترافیک، قوانین و مقررات، روابط سیاسی و اقتصادی و اتفاقات غیرمترقبه بستگی دارد. برای مثال، در مکان‌های دوردست یا کم‌زیرساخت، زمان بیشتری برای عملیات تخلیه و بارگیری لازم است و احتمال رخ دادن دموراژ نیز بیشتر می‌شود.
3. شرایط قراردادی
تأثیر شرایط قراردادی بر دموراژ چیست؟ شرایط قراردادی شامل مواردی مانند نوع قرارداد، مسئولیت‌ها و تعهدات طرفین قرارداد، مدت زمان تخلیه یا بارگیری کالا، مبلغ و نحوه پرداخت دموراژ، موارد استثنا و معافیت از دموراژ و غیره است. برای مثال، در قراردادهای FOB (Free On Board)، مسئولیت تخلیه کالاها از وسیله حمل‌ونقل بر عهده خریدار است و در صورت رخ دادن دموراژ، خریدار باید به فروشنده پرداخت کند. در حالی که در قراردادهای CIF (Cost, Insurance and Freight)، مسئولیت تخلیه کالاها از وسیله حمل‌ونقل بر عهده فروشنده است و در صورت رخ دادن دموراژ، فروشنده باید به خریدار پرداخت کند. بنابراین، باید در قراردادهای بازرگانی، شرایط قراردادی را با دقت و جزئیات مشخص کرد.
4. نوع کالا
نوع کالا باتوجه به حجم، وزن، شکل، بسته‌بندی، نوع بارگیری و تخلیه، ماندگاری، حساسیت و خطرناک‌بودن متفاوت است. برای مثال، کالاهای سبک، کوچک، منظم، مقاوم، غیرفاسدشدنی، غیرحساس و غیرخطرناک، برای تخلیه یا بارگیری زمان کمتری نیاز دارند و احتمال رخ دادن دموراژ کمتر است. در حالی که کالاهای سنگین، بزرگ، نامنظم، شکننده، فاسدشدنی، حساس و خطرناک، زمان تخلیه یا بارگیری بیشتری را صرف می‌کنند و احتمال رخ دادن دموراژ بیشتر است.
مبلغ دموراژ چگونه محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه مبلغ دموراژ، باید ابتدا تعیین کرد که زمان تخلیه یا بارگیری از وسیله حمل‌ونقل چه مقدار از مدت تعیین‌شده در قرارداد بیشتر شده است. سپس باید این مقدار را در نرخ دموراژ ضرب کرد. نرخ دموراژ معمولاً به روز یا ساعت اندازه‌گیری می‌شود و وابسته به نوع وسیله حمل‌ونقل، نوع کالا، مکان و زمان تخلیه یا بارگیری و شرایط قرارداد متفاوت است. برای محاسبه دموراژ، سه روش اصلی وجود دارد:
- تعداد روز
- ساعت کاری
- روش ترکیبی
در ادامه به توضیح این روش‌ها می‌پردازیم.
روش تعداد روز دموراژ چیست؟
روش تعداد روز یک روش ساده و رایج برای محاسبه دموراژ است. در این روش، فقط تعداد روزهایی که زمان تخلیه یا بارگیری کالا بیشتر از مدت مقرر شده است، در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، اگر در قرارداد مشخص شده باشد که زمان تخلیه یا بارگیری کالا از کشتی 10 روز است و این زمان 13 روز طول کشیده باشد، دموراژ بر اساس 3 روز محاسبه می‌شود. اگر نرخ دموراژ به روز 1000 دلار باشد، مبلغ دموراژ برابر با 3000 دلار خواهد بود.
روش ساعت کاری دموراژ چیست؟
روش ساعت کاری یک روش دقیق‌تر برای محاسبه دموراژ است. اما روش ساعت کاری دموراژ چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ برای مثال، اگر در قرارداد مشخص شده باشد که برای تخلیه یا بارگیری کالاها از واگن 240 ساعت کاری نیاز است ولی این عملیات در 270 ساعت کاری انجام شود، نرخ دموراژ در ساعت کاری اضافه یعنی 30 ساعت ضرب می‌شود.
روش ترکیبی در دموراژ چیست؟
در این روش، هم تعداد روزها و هم ساعت‌های کاری در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب که در قرارداد زمان لازم برای تخلیه و بارگیری محموله بار ذکر می‌شود. برای مثال، اگر در قرارداد مشخص شده باشد که این زمان برای هواپیما 5 روز و 120 ساعت کاری است ولی در 6 روز و 130 ساعت کاری انجام شود، دموراژ بر اساس 1 روز و 10 ساعت کاری محاسبه می‌شود.
روش‌های جلوگیری از وقوع دموراژ چیست؟
همانطور که گفتیم دموراژ یک هزینه اضافی برای طرفین قرارداد است که می‌تواند سودآوری فعالیت‌های بازرگانی را کاهش دهد. بنابراین، بهتر است از رخ دادن دموراژ جلوگیری کرد. اما راه‌های جلوگیری از به‌وجود آمدن دموراژ چیست؟ چگونه می‌توان مانع از دموراژ شد؟ بهترین روش استفاده از خدمات شرکت‌های بازرگانی و استفاده از دانش و تخصص افراد با تجربه است. کارشناسان شرکت بازرگانی آستریا به واسطه سال‌ها تجربه موفق در زمینه تجارت و صادرات و واردت، بهترین زمان، مکان و شرایط را برای تخلیه و بارگیری پیشنهاد می‌دهند. شما می‌توانید با راهنمایی‌ها و مشور‌ت‌های کارشناسان آستریا از سرمایه و سود خود در تجارت حفاظت کنید. کافیست با ما تماس بگیرید.
در حالت کلی بهتر است روش‌های جلوگیری از دموراژ را بدانید. برای این منظور، چهار روش اصلی وجود دارد که در ادامه به توضیح این روش‌ها می‌پردازیم.
برنامه‌ریزی مناسب
برنامه‌ریزی مناسب یکی از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از دموراژ است. برنامه‌ریزی مناسب شامل انتخاب زمان و مکان مناسب برای تخلیه یا بارگیری، تعیین مدت زمان مجاز برای این عملیات، تهیه و ارسال مدارک و اسناد لازم، پیش‌بینی و رفع مشکلات احتمالی در این فرآیند و… است. شما می‌توانید با استفاده از تجربیات کادر آستریا برنامه اصولی و موفقی را برای تجارت خود داشته باشید.
هماهنگی با طرفین قرارداد
هماهنگی با طرفین قرارداد می‌تواند به انجام به موقع و صحیح فعالیت‌های مربوط به تخلیه یا بارگیری کالاها، پیش‌گیری از اختلافات و اشتباهات، حل و فصل سریع مشکلات و اخذ مجوزهای لازم کمک کند. کارشناسان آستریا می‌توانند با برقراری ارتباط مستمر با فروشنده و مذاکره‌های موفق با آن‌ها بهترین معامله را برای شما رقم بزنند.
انتخاب حمل‌کننده مناسب
انتخاب وسیله حمل‌ونقل مناسب برای نوع کالا، انتخاب شرکت حمل‌ونقل معتبر و متخصص، انتخاب مسیر حمل‌ونقل مناسب و کوتاه‌ترین، انتخاب نرخ حمل‌ونقل منصفانه و رقابتی و… در دموراژ و دیسپچ تأثیر زیادی دارد. انتخاب حامل مناسب می‌تواند به کاهش زمان حمل‌ونقل کالاها، افزایش امنیت و کیفیت کالاها، کاهش خطرات و مشکلات حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌ها منجر شود. آستریا در این زمینه آمادگی هرگونه خدمت‌رسانی به شما را دارد.
بیمه کردن کالا
بیمه کردن کالا یعنی پوشش دادن خسارات احتمالی که به کالاها در طول حمل‌ونقل و تخلیه یا بارگیری وارد می‌شود. بیمه کردن کالا می‌تواند به کاهش ریسک و استرس طرفین قرارداد، افزایش اعتماد و اطمینان طرفین قرارداد، تسریع در رفع خسارات و جبران خسارت‌ها کمک کند.
دموراژ در تجارت چیست و چه تأثیری در سوددهی دارد؟
در این مقاله، به بررسی مفهوم و اهمیت دموراژ در بازرگانی بین‌المللی پرداختیم و دانستیم که دموراژ چیست. دموراژ به معنای تأخیر در تخلیه یا بارگیری کالا از وسیله حمل‌ونقل است که منجر به پرداخت جریمه توسط طرف قرارداد می‌شود. دموراژ بر اساس نوع وسیله حمل‌ونقل به سه دسته دریایی، ریلی و هوایی تقسیم می‌شود و هزینه هر کدام از آن‌ها با توجه به نوع وسیله نقلیه و سایر شرایط متفاوت است.
همچنین گفتیم که زمان، مکان، شرایط قراردادی و نوع کالا در دموراژ تأثیر زیادی دارد و شما باید با برنامه‌ریزی مناسب، هماهنگی با طرفین قرارداد، انتخاب حمل‌کننده مناسب و بیمه کردن کالا از به وجود آمدن این هزینه سربار و اضافی جلوگیری کنید.
بهترین راه‌حل برای داشتن تجارتی موفق و سودده استفاده از خدمات شرکت‌های بازرگانی و برخورداری از تجربیات و دانش آن‌ها است. کارشناسان شرکت بازرگانی آستریا در این زمینه یاریگر شما هستند و با ارائه بهترین راهکارها به شما کمک می‌کنند در کمترین زمان و با کمترین هزینه، بیشترین سود را داشته باشید.
بدون دیدگاه