مطابق با تعریف ارائه شده توسط سازمان جهانی گمرک، کلیه مسائلی که به نقض قوانین گمرکی منجر گردد، تخلف گمرکی به حساب می‌آید. معمولا این تخلفات که گاهی منجر به خسارات جبران ناپذیر می‌شود، به شکل ناخودآگاه بوده و به علت عدم اطلاع کافی از قوانین گمرکی رخ می‌دهند.
به علت آن که حقوق گمرکی، یکی از منابع درآمد دولت بوده و مقررات گمرکی نیز ضامن تجارتی عادلانه و اقتصادی با ثبات هستند، رعایت این قوانین تعیین شده توسط قانونگذار برای کلیه بازرگانان و همچنین دولت اهمیت دارد. هر چند که در بیشتر مواقع، ممکن است واردکنندگان به صورت ناخواسته مرتکب تخلفات گمرکی شوند، اما در هر صورت این تخلفات در برابر ترخیص کالا مانند یک مانع عمل می‌کنند. در نتیجه لازم است تمام تجار با مقررات و تخلفات گمرکی کاملا آشنا شده و از هر گونه خسارت ناشی از آن جلوگیری نمایند. در این مطلب به بررسی انواع تخلفات گمرکی و موارد مربوط به آن خواهیم پرداخت.
تخلفات عام و خاص گمرکی چیست؟
به صورت کلی می‌توان تخلفات گمرکی را به دو دسته کلی تخلفات عام و خاص تقسیم‌بندی نمود:
تخلفات گمرکی عام
هنگامی که یک شخص حقوقی یا حقیقی، مغایر با نظام نامه و مقررات گمرکی، به ثبت یا اظهار کالایی پرداخته و یا آن کالا را غیرصحیح معرفی نماید، آنگاه تخلف گمرکی عام انجام گرفته است. گاهی اوقات ممکن است این امر باعث زیان دولت نیز بشود. زیان دیدن یا عدم زیان دولت، باعث ایجاد هیچ تغییری در تعریف این تخلف نخواهد شد. از نمونه‌های قوانین گمرکی عام باید به وزن کردن، بررسی بارنامه و اظهارنامه گمرکی، بازرسی محموله‌های وارداتی و صادراتی، اخذ و تامین تعرفه گمرکی اشاره نمود. چنانچه اظهار کالا مغایر با نظام نامه و قوانین گمرک کشور انجام شود، یکی از انواع تخلفات گمرکی عام صورت گرفته است.
تخلفات گمرکی خاص
تخلف گمرکی خاص، به تخلفاتی می‌گویند که پیامدهای مالی به دنبال داشته و منجر به مالیات غیرمستقیم می‌گردد. این تخلفات چه به صورت عمدی یا غیرعمدی، خسارات چشمگیری را به دولت و کشور وارد می‌نماید. از نمونه‌های تخلفات خاص باید به طبقه‌بندی نادرست کالاها، عدم گزارش ارزش کالا و قاچاق اشاره نمود که می‌تواند با پیامدهای مالی جدی برای دولت و تاجر همراه باشد.
انواع تخلفات گمرکی
در حال حاضر انواع تخلفات گمرکی به صورت گسترده و سازمان یافته رخ داده و منافع ملی و اقتصادی کشور را از بین می‌برند. رایج‌ترین نوع این تخلفات گمرکی عبارتند از:
1. تقلب در اظهارنامه
زمانی که در اظهارنامه، اطلاعاتی نادرست در مورد کالا مانند کم یا زیاد اعلام نمودن مقدار کالا، درج نادرست نام کشور مبدأ و … ثبت شود، مشمول نقض قوانین شده و تخلف گمرکی صورت گرفته است. چرا که امضای اظهارنامه توسط شما، صحت آن را تأیید کرده و نادرست بود موارد آن، قاچاق و تخلف گمرکی تلقی خواهد شد.
2. تخلفات گمرکی ناشی از عدم اظهار
زمانی که در میان کالاهای اظهار شده، کالاهای اظهار نشده‌ای توسط صاحب محموله قرار داده شده و ارزش حقوق گمرکی و عوارض آن نسبت به ارزش و سود بازرگانی کالای اظهار شده کمتر شده باشد، مالک کالا مرتکب تخلفات گمرکی عدم اظهار شده است. لازم به ذکر است که حتی مجاز بودن کالای اظهار نشده نیز باعث رفع تخلف نخواهد شد.
3. تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی
تخلفات گمرکی ناشی از اقدام عملی هنگامی رخ خواهد داد که مالک کالا اقدامات جابجایی کالای خود را بدون ارائه اظهارنامه انجام دهد. گاهی اوقات این تخلف زمان خروج از گمرک و گاهی پس از خروج از گمرک شناسایی خواهند شد.
4. عدم صداقت در موافقت‌نامه تجارت آزاد
براساس موافقت‌نامه تجارت آزاد با کشورهایی چون روسیه، بلاروس، ارمنستان و قزاقستان، تعرفه‌های گمرکی بیشتر از 87% از کالاهای مبادله شده بین این کشورها با ایران حذف گردیده است. البته معافیت عوارض گمرکی شامل تمام کالاها نبوده و برخی از کالاهای حساس موجود در لیست این کشورها، شامل قانون حذف تعرفه نخواهند شد. گمرک در زمان ترخیص کالاها از شما می‌خواهد تا اسنادی را مبنی بر معافیت مالیاتی ارائه دهید. چنانچه شما یا نماینده‌تان موفق نشوید ثابت کنید که کالای وارداتی شما شامل موافقت‌نامه تجارت آزاد است، مرتکب تخلف گمرکی شده‌اید و این مسئله گزارش می‌گردد.
5. عدم انطباق کالا
در صورتی که کالایی در تمامی مدارک نظیر اظهارنامه، گواهی مبدا، بیمه‌نامه و دیگر مستندات ثبت شده، با کالای وارد شده مغایر باشد، شما دانسته و یا ناخودآگاه تخلف گمرکی و قاچاق انجام داده‌اید. چنانچه شما متوجه اشتباه ثبتی کالا شدید، بهتر است تمامی محموله را به منظور یافتن کالای مشابه بررسی نموده و همه را به صورت یکجا اعلام کنید. اگر شما این گزارش را اعلام نکنید، کالای شما ضبط شده و جریمه می‌شوید.
6. واردات کالاهای ممنوعه
در سایت گمرک ایران، لیستی از کالاهای ممنوعه وارداتی قرار داده شده است. مثلا واردات انواع اسلحه گرم و سرد، نوشیدنی‌های الکلی و … ممنوع بوده و شما با اظهار این کالاها، متخلف شناخته می‌شوید. همچنین در صورت عدم اظهار، شما عمل قاچاق انجام داده و در کنار مجازات‌های قانونی، لازم است جریمه تخلفات گمرکی را نیز پرداخت کنید.
7. تخلفات انتظامی
از دیگر تخلفات گمرکی باید به تخلفات گمرکی ناشی از نقص آیین‌نامه‌ها و مقررات اشاره کرد که به تخلف انتظامی نیز شناخته شده است. به عنوان مثال ورود و خروج وسایل نقلیه بدون انجام تشریفات مخصوص و از مسیر غیرمجاز، مشمول این نوع تخلفات خواهد بود.
8. تخلف گمرکی متضمن ضرر مالی دولت
معمولا این تخلف برای آن دسته از محموله هایی است که حقوق و عوارض گمرکی آن‌ها، از روی ارزش آن‌ها مشخص می‌شود. به صورتی که ارزش کالا در اظهارنامه، نسبت به ارزش گمرکی تعیین شده در مواد ۱۰ و ۱۱ قانون گمرکی، کمتر اظهار خواهند شد. در این شرایط علاوه بر دریافت ما به التفاوت حقوق گمرکی، بنابر تشخیص رئیس گمرک، جریمه‌ای از ۱۰ درصد تا ۱۰۰ درصد برای ما به التفاوت تعیین می‌گردد.
دلایل افزایش روزافزون تخلفات گمرکی
در حال حاضر به علت استقبال از کالاهای وارداتی در کشور، زمینه برای ورودی غیرقانونی و قاچاق کالا برای بسیاری از بازرگانان فراهم شده است. در حقیقت سود حاصل از واردات غیرقانونی، موجب شده تا افراد هر روزه در جستجوی راهکار جدیدی جهت ورود غیرقانونی کالا به کشور باشند. چرا که واردات کالا به صورت قانونی و مجاز، مستلزم پرداخت تعرفه گمرکی بوده و بیشتر بازرگانان به منظور عدم پرداخت این هزینه، انواع تخلفات گمرکی را مرتکب می‌شوند. در واقع این واردکنندگان برای کسب سود بیشتر، قوانین گمرکی را دور می‌زنند. البته معمولا این تخلفات به ضرر صاحبان کالاها بوده و با شناسایی تخلف، آن‌ها باید جریمه پرداخت نمایند.
قوانین تخلفات گمرکی
در قوانین مرتبط با انجام تخلفات گمرکی در کشور، برای افراد یا شرکت‌هایی که این تخلفات را مرتکب شده‌اند، مجازات‌ها و جریمه‌هایی در نظر گرفته شده که میزان آن به شدت جرم ارتکابی بستگی دارد. در صورت بروز تخلف گمرکی، کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی که شامل کارمندان ارشد وزارتخانه‌های صمت، اقتصاد و دارایی و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و اتاق تعاون است، وارد عمل می‌شوند. قوانین تخلفات گمرکی به صورت زیر هستند:
- چنانچه از رأی قطعی کمیسیون رسیدگی به تخلفات گمرکی، 30 روز بگذرد و فرد نسبت به پرداخت حقوق ورودی برای ترخیص قطعی کالا اقدام نکند، گمرک می‌تواند پس از 4 ماه از تاریخ ورود کالا، آن را فروخته و حقوق گمرکی خود را برداشت نماید.
- کلیه وسایل نقلیه آبی یا هوایی وظیفه دارند تا در لنگرگاه‌های مجاز و فرودگاه‌های تأیید شده توسط گمرکی تخلیه گردند و قبل از پایان تشریفات گمرکی، به آن‌ها اجازه عبور داده نمی‌شود. عدم پیروی از این قانون، جریمه تخلفات گمرکی را به دنبال دارد.
مطابق با قوانین امور گمرک کشور، موارد زیر به عنوان تخلفات گمرکی و قاچاق محسوب خواهند شد:
- عدم خارج نمودن خودرو و یا کالایی که از تاریخ انقضای مجوز واردات موقت آن گذشته باشد.
- واردات یا صادرات انواع کالاهای غیرمجاز، مگر آنکه کالای ذکر شده هنگام ورود و یا خروج، در لیست اجناس غیرمجاز نبوده باشد.
- عوض کردن کالا و یا کم شدن میزان آن در هنگام ترانزیت خارجی
- خارج نمودن محموله از گمرک در حالی که حقوق گمرکی آن به صورت کامل پرداخت نشده و یا مدارک مرتبط با آن تحویل داده نشده باشد. در اینجا لازم به ذکر است در صورتی که فرد خارج کننده کالا، مالک آن نبوده و نماینده قانونی مالک باشد، خود کالای موجود و یا معادل ارزش آن تحت عنوان جریمه از وی دریافت خواهد شد. سپس با پرداخت حقوق گمرکی، او می‌تواند برای ترخیص محموله اقدام نماید، ولی باز هم تحت پیگرد قانونی قرار خواهد داشت.
چگونگی پیشگیری از تخلفات گمرکی
به منظور پیشگیری از بروز تخلفات گمرکی توسط واردکنندگان و صادرکنندگان، لازم است تا عملکرد سازمان‌های گمرکی و نظارتی به شکلی دقیق و مستمر باشد. از موارد موثر در جلوگیری از تخلفات گمرکی باید به موارد زیر اشاره کرد:
- به کار بردن فناوری‌های پیشرفته جهت شناسایی تخلفات
- نظارت و کنترل بیشتر در مرزها
- افزایش یافتن همکاری‌های بین‌المللی
- تشدید مجازات‌ها
- آموزش و اطلاع‌رسانی مطلوب به واردکنندگان و صادرکنندگان
بدون دیدگاه