ضمانت نامه تأمین کالا

تعریف کلی ضمانت‌نامه

ضمانت‌نامه سندی است که از طرف ضامن و برای ذینفع صادر می‌شود. طبق این سند شخص ضامن مالی را که بر ذمه شخص دیگری است، به عهده می‌گیرد. ضمانت نامه تأمین کالا به منظور تضمین سالم و به موقع رسیدن کالا یا خدمات توسط فروشنده برای خریدار است. همچنین این سند برای پوشش ریسک برگشت پول در صورت عمل نکردن به تعهدات، صادر می‌شود. ضمانت‌نامه انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

ضمانت‌نامه بانکی چیست؟

در ضمانت‌نامه بانکی ضامن بانک بوده و با اخذ وثیقه از ضمانت‌خواه یا مضمون عنه (Applicant) صادر می‌شود. بانک این تضمین و ضمانت‌نامه را براساس ضوابط و طبق قواینن بانک صادر می‌کند. در واقع بانک با صدور ضما‌نت‌نامه متعهد می‌شود، چنانچه شخص ثالث یا همان ضمانت‌خواه (مضمون عنه) به تعهدات خود عمل نکرد از ذینفع حمایت کند. در راستای این حمایت بانک با اعلام ذینفع یا مضمون له قبل از انقضا سررسید، مبلغ تعیین شده در ضمانت‌نامه (وجه الضمان) را در وجه ذینفع واریز کند.

مبنای ضمانت‌نامه براساس قراردادی است که از قبل بین خریدار و فروشنده منعقد شده است. هرچند ضمانت‌نامه بانکی مستقل از این قرارداد بوده و مفاد آن با قول‌نامۀ از پیش‌نوشته شده بین ضمانت‌خواه و ذینفع (Beneficiary) ضمانت‌نامه زیر سوال نمی‌رود.

این نوع ضمانت نامه تأمین کالا برای تضمین، اعتماد بیشتر و به صورت غیر مشروط و عندالمطالبه (Unconditional/On First Demand) یا مشروط (Conditional) صادر می‌شود. از آنجایی که ضمانت‌نامه بانکی عندالمطالبه در تجارت بین‌المللی محبوبیت و خواهان بیشتری دارد، ضمانت نامه‌ها عمدتاً به‌صورت عندالمطالبه صادر می‌شوند.

در واقع در ضمانت‌نامه غیرمشروط، در صورتی که مضمون عنه تعهدات خود را انجام نداد، بانک موظف است مبلغ مندرج در ضمانت‌نامه را پرداخت کند. این پرداخت به مجرد اعلام و مطالبه ذینفع و بدون نیاز به ارائه مدرک و سندی غیر و در وجه ذینفع انجام می‌شود. لازم به ذکر است که ضما‌نت‌نامه بانکی قابلیت انتقال ندارد. این ضمانت‌نامه فقط توسط مضمون له یا ذینفعی که در سند ضمانت‌نامه مندرج شده است، امکان استفاده دارد.

انواع ضمانت نامه تامین کالا

تضمین مناقصه/مزایده (Tinder/Bid Bond Guarantee)

ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه/مزایده به ضمانت‌نامه‌ای گفته می‌شود که به منظور حمایت از مناقصه‌گزار/مزاید‌ه‌گزار در برابر انصراف احتمالی برندگان مناقصه/مزایده از امضای قرارداد‌های بعدی است.

خرید و فروش کالا و خدمات در سطح بین‌المللی باید به اطلاع عموم برسد. به همین دلیل سازمان‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط به ویژه در بخش دولتی موظف هستند که کالا یا خدمات را در رسانه‌های گروهی و جراید اعلام کنند. در این‌حالت کسانی که قصد شرکت در مناقصه/مزایده را دارند موظف هستند همراه با پیشنهاد قیمت و مشخصات فنی، ضمانت‌نامه‌ای نیز ارائه دهند. با این‌کار عزم جزم خود را برای شرکت در مناقصه/مزایده و امضای قرارداد در صورت برنده شدن و انصراف ندادن ثابت می‌کنند. در صورتی که شخص حقیقی یا حقوقی برنده در مناقصه/مزایده برنده شود و سپس انصراف دهد، باید غرامت بپردازد.

ضمانت‌نامه حسن انجام کار/تعهدات (Good Performance Guarantee)

ضمانت‌نامه حسن انجام کار به منظور حمایت از کارفرما در برابر ریسک پایبند نبودن به تعهدات در قرارداد پایه از جانب پیمان‌کار است. در واقع این ضمانت‌نامه همتای اعتبارات سندی بوده و از نظر ماهیتی با هم همسان هستند. ضمانت‌نامه اعتبارات سندی نوعی از ضمانت نامه تأمین کالا است. این ضمانت‌نامه پوشش پرداختی از جانب خریدار را در صورت انجام صحیح تعهدات فروشنده طبق شرایط مندرج در اعتبار اسنادی، به عهده دارد.

ضمانت‌نامه حسن انجام کار نیز در حمایت از واردکننده صادر می‌شود. در این حالت در صورتی که صادرکننده تعهدات خود را که در قرارداد اصلی ذکر شده، انجام ندهد، طبق ضمانت‌نامه عمل می‌شود.

ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت (Advance Payment Guarantee)

در برخی شرایط فروشنده یا ارائه‌دهندۀ خدمات برای پیشبرد پروژه یا مفاد قرارداد نیاز به منابع مالی دارد. یا در حالتی دیگر فروشنده برای اطمینان از انصراف ندادن خریدار در روند تکمیل و اجرای قرارداد، از خریدار تقاضای واریز مبلغی را دارد. در این‌صورت نیاز است که خریدار درصدی از ارزش کالا را به‌صورت پیش‌پرداخت بپردازد. به همین منظور برای ایجاد اطمینان از تحویل کالا توسط فروشنده و حمایت از خریدار لازم است ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت تنظیم شود.

 انواع ضمانت‌نامه تضمین کالا از لحاظ فعالیت اقتصادی

ضمانت‌نامه ارزی در رابطه با قراردادهای ارزی، خرید کالا یا خرید خدمات از شرکت‌ها یا فروشنده‌های خارجی بوده و در دو نوع ضمانت‌نامه ارزی در بخش صادرات و ضمانت‌نامه ارزی در بخش واردات است.

الف) ضمانت نامه تأمین کالا صادراتی

ضمانت‌نامه صادراتی به آن دسته از ضمانت نامه‌ تأمین کالا گفته می‌شود که بنا به تقاضای طرف قرارداد ایرانی و به منظور حمایت از طرف معاملۀ خارجی در تجارت و قراردادهای بین‌المللی صادر می‌شود. ضمانت‌نامه صادراتی به 4 دستۀ تقسیم می‌شود که عبارتند از:

• کالاهای تولیدی (صنعتی، کشاورزی، معدنی و…)
• خدمات فنی و مهندسی
• قراردادهای داخلی (مشاور، طراحی، پیمانکاری، ساختمانی و…)

ب) ضمانت نامه تأمین کالا وارداتی

ضمانت‌نامه وارداتی به ضمانت‌نامه‌هایی گفته می‌شود که به درخواست طرف قراردادهای خارجی یا در برابر ضمانت‌نامه متقابل (Counter Guarantee) کارگزاران خارجی به نفع طرف‌های ایرانی قرارداد صادر می‌شود.

لازم به ذکر است که برای صدور ضمانت نامه تأمین کالا وارداتی بر مبنای ضمانت‌نامۀ متقابل کارگزاران خارجی، نیاز به اخذ مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.

مدارک و مراحل دریافت ضمانت‌نامه تجاری

دریافت ضمانتنامه تجاری یک مرحله مهم در فعالیت‌های تجاری است که به کسب‌وکارها امکان تضمین انجام تعهدات مالی و عملیاتی را می‌دهد. در زیر مراحل و مدارک مهم برای درخواست و دریافت ضمانت نامه کالا را شرح داده‌ایم. توجه داشته باشید که مراحل ممکن است باتوجه به نهاد یا بانک صادر کننده ضمانتنامه متغیر باشند.

مراحل دریافت ضمانتنامه تجاری

در ادامه مراحل کلی دریافت ضمانت‌نامه را شرح می‌دهیم:

تعیین نوع ضمانتنامه

ضمانتنامه تجاری ممکن است به صورت اعتباری (اعتبار افتتاحیه یا اعتبار اجرائی) یا غیراعتباری (ضمانتنامه بانکی) صادر شود. نوع مورد نظر خود را انتخاب کنید.

تهیه مدارک مورد نیاز

اطلاعات مربوط به کسب‌وکار، شناسه ملی، شناسه مالیاتی و دیگر اطلاعات مرتبط را آماده کنید. ممکن است نیاز باشد که مدارک مالی و اقتصادی کسب‌وکار را نیز ارائه دهید.

تعهدات و شرایط

تعهدات و شرایط صادرکننده ضمانتنامه را دقیقاً مطالعه کنید و مطمئن شوید که با آن‌ها موافق هستید.

تعیین میزان ضمانت

میزان مورد نظر برای ضمانت را تعیین کنید. این میزان ممکن است به صورت درصدی از مبلغ تعهدات یا به شکل مشخصی تعیین شود.

پرداخت هزینه

هزینه صدور ضمانتنامه را پرداخت کنید. این هزینه ممکن است متغیر باشد و بسته به نوع و میزان ضمانت اجرا شود.

بررسی و تأیید

صادرکننده ضمانتنامه ممکن است اطلاعات و مدارک شما را بررسی کرده و سپس ضمانتنامه را صادر کند.

دریافت ضمانتنامه

پس از تایید و صدور، ضمانتنامه به شما تحویل داده می‌شود.

 مدارک مورد نیاز:

1. 1. اطلاعات کسب‌وکار (ثبت تجارتی، شناسه ملی، شناسه مالیاتی و …)
2. 2. مدارک مالی و اقتصادی (گزارش حسابرسی، صورت‌های مالی و …)
3. 3. توضیحات دقیق درخصوص تعهدات و شرایط مرتبط با ضمانتنامه

پیشنهاد می‌شود با بانک یا نهاد مالی مورد نظر صحبت کرده و درخواست خود را مشاوره کنید، زیرا ممکن است الزامات و مراحل تخصصی متفاوتی داشته باشند.

مروری بر آنچه گفتیم: ضمانت نامه تامین کالا چیست؟

ضمانت‌نامه از طرف ضامن و برای ذینفع صادر می‌شود. ضمانت نامه تأمین کالا با هدف تضمین تحویل کالا یا خدمات بوده و انواع مختلفی دارد. در ضمانت‌نامه بانکی، بانک متعهد می‌شود اگر ضمانت‌خواه به تعهدات خود عمل نکرد، به مجرد درخواست ذینفع و قبل از اتمام تاریخ سررسید، مبلغ مندرج در ضمانت‌نامه را در وجه ذینفع واریز کند.

صدور این نوع ضمانت‌نامه به صورت غیر مشروط و عندالمطالبه یا مشروط است.

در ضمانت‌نامه غیرمشروط، در صورتی که مضمون عنه تعهدات خود را انجام نداد، بانک باید مبلغ مندرج در ضمانت‌نامه را با مطالبه ذینفع در وجه او واریز کند.

ضمانت نامه تأمین کالا در انواع تضمین مناقصه/مزایده، ضمانت‌نامه حسن انجام کار، ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت است. همچنین در دسته‌بندی دیگر به انواع ضمانت‌نامه صادراتی و وارداتی تقسیم می‌شود که ضمانت‌نامه صادراتی نیز شامل گروه‌های کالاهای تولیدی، خدمات فنی و مهندسی و قراردادهای داخلی است.

از طرفی صدور ضمانت نامه تأمین کالا وارداتی بر مبنای ضمانت‌نامۀ متقابل کارگزاران خارجی، نیاز به اخذ مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارد.

اگر در این رابطه ابهامی دارید، کارشناسان ما در تیم بازرگانی آستریا آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند.