مسیر گمرکی به مسیر یا کانالی گفته می‌شود که کالای وارداتی در گمرک ایران برای بررسی و ترخیص طی می‌کند. این مسیرها شامل سه نوع اصلی هستند: مسیر سبز، مسیر زرد و مسیر قرمز که هر کدام مراحل و سطح بررسی متفاوتی دارند. دانستن انواع مسیرهای گمرکی اهمیت زیادی دارد زیرا به واردکنندگان کمک می‌کند تا با آگاهی بهتر از فرآیند ترخیص کالا، بتوانند زمان و هزینه‌های خود را مدیریت کنند و احتمال قرار گرفتن در مسیرهای طولانی‌تر و پرهزینه‌تر را کاهش دهند.
در این مقاله، به بررسی کامل هر سه مسیر گمرکی، شرایط اختصاص هر مسیر، مدارک و بررسی‌های لازم، و نکات کلیدی برای کاهش ریسک قرار گرفتن در مسیرهای طولانی‌تر خواهیم پرداخت. همچنین روش‌های تعیین مسیر گمرکی و اهمیت آن در فرآیند ترخیص کالا را توضیح می‌دهیم تا شما بتوانید با بهترین انتخاب، هزینه و زمان واردات خود را بهینه کنید.
برای دریافت مشاوره و خدمات حمل و ترخیص کالا با کارشناسان آستریا تماس حاصل نمایید.
| شماره تماس | آدرس |
| ۰۲۱-۳۷۴۲۱۰۰۰ | تهران، اشرفی اصفهانی، پایین تر از پارک اشرفی اصفهانی، خیابان وحدتی، بن بست ۱۲ متری، پلاک ۱، طبقه اول |
انواع مسیرهای گمرکی و اهمیت آن‌ها
در فرآیند ترخیص کالا از گمرک، تعیین مسیر گمرکی یکی از مهم‌ترین مراحل است که می‌تواند زمان و هزینه‌های واردات را به‌طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد. گمرک ایران بر اساس بررسی‌های مستنداتی و ریسک‌های احتمالی، کالای وارداتی را در یکی از سه مسیر سبز، زرد یا قرمز قرار می‌دهد. هر مسیر ویژگی‌ها، شرایط و میزان کنترل متفاوتی دارد که در ادامه به‌تفصیل بررسی می‌کنیم. شناخت این مسیرها به واردکنندگان کمک می‌کند تا روند ترخیص کالا را بهتر مدیریت کرده و از تأخیرها و هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.
مسیر سبز گمرکی
مسیر سبز گمرکی سریع‌ترین و کم‌دردسرترین مسیر برای ترخیص کالا است که در آن کالا بدون نیاز به بازرسی فیزیکی وارد بازار می‌شود. در این مسیر، فقط کنترل اسنادی اولیه انجام می‌شود و کالا بلافاصله ترخیص می‌شود.
ویژگی‌های مسیر سبز گمرکی
-
- بدون بازرسی فیزیکی
- حداقل تشریفات گمرکی
- ترخیص سریع کالا
شرایط اختصاص مسیر سبز
کالاهایی که سابقه خوبی در ترخیص دارند و اسنادشان دقیق و معتبر است معمولاً در مسیر سبز قرار می‌گیرند. همچنین کالاهای کم‌ریسک که قوانین و استانداردهای واردات را کامل رعایت کرده‌اند، واجد شرایط این مسیر هستند.
مزایا:
-
- سریع‌ترین مسیر ترخیص
- کمترین هزینه‌های اضافی
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه
کالاهای مناسب برای مسیر سبز
کالاهایی که در مسیر سبز قرار می‌گیرند، معمولاً کم‌ریسک، با اسناد کامل و شفاف، و فاقد حساسیت گمرکی هستند. این مسیر بیشتر برای محموله‌هایی در نظر گرفته می‌شود که سابقه واردات سالم دارند و از لحاظ ارزش، نوع، و کاربرد، نگرانی خاصی برای گمرک ایجاد نمی‌کنند. مثال‌هایی از کالاهای رایج مسیر سبز:
- کالاهای مصرفی عمومی مانند لوازم‌التحریر، وسایل پلاستیکی، ابزارآلات ساده خانگی
- لوازم جانبی موبایل (مانند قاب، شارژر، کابل) که بدون برند خاص و ثبت شده‌اند
- قطعات یدکی غیرحساس (مثل فیلتر هوا یا لاستیک ساده خودرو)
- بسته‌بندی‌های خالی، ظروف پلاستیکی یا شیشه‌ای
- برخی منسوجات معمولی یا پوشاکی که قبلاً سابقه ترخیص داشته‌اند
- مواد اولیه صنایع که تحت نظارت یا مجوز خاصی نیستند (مثلاً رنگ‌های صنعتی عمومی)
مسیر زرد گمرکی
مسیر زرد گمرکی شامل بررسی اسنادی دقیق‌تر است، اما کالا به طور فیزیکی بازرسی نمی‌شود. این مسیر برای کالاهایی است که گمرک نیاز به اطمینان بیشتر از صحت اسناد و مدارک دارد.
نوع بررسی در مسیر زرد گمرکی
کنترل و تطبیق دقیق مدارک و اسناد ارائه شده
مدارکی که بررسی می‌شود:
- بارنامه حمل
- فاکتور رسمی (Invoice)
- پکینگ لیست
- گواهی مبدأ
- مجوزهای لازم
شرایط اختصاص مسیر زرد
مسیر زرد گمرکی زمانی به کالا اختصاص داده می‌شود که اسناد و مدارک ظاهراً کامل و رسمی هستند، اما گمرک نیاز دارد بررسی‌های دقیق‌تری فقط روی اسناد (نه کالا) انجام دهد. در این حالت، نیازی به باز کردن فیزیکی محموله نیست، اما برخی نکات در اظهارنامه یا سابقه واردکننده، باعث افزایش حساسیت گمرک می‌شود.
چه زمانی احتمال اختصاص مسیر زرد وجود دارد؟
- وقتی ارزش یا کد تعرفه کالا با اطلاعات قبلی کمی متفاوت باشد
- اگر کالا از نوعی باشد که در گذشته با خطا در اظهار یا مشکلات اسنادی مواجه شده
- کالاهایی که مشابه آن قبلاً تخلفی در ارزش‌گذاری یا اظهار داشته‌اند
- وقتی گمرک نیاز به تأیید یا بررسی بیشتر یک مجوز یا مدرک خاص دارد (مثلاً مجوز بهداشت یا استاندارد)
نکته: مسیر زرد یعنی گمرک به کالا مشکوک نیست، بلکه می‌خواهد اسناد و مدارک را با دقت بیشتری تطبیق دهد. اگر همه‌چیز دقیق باشد، ترخیص بدون نیاز به بازرسی فیزیکی انجام می‌شود.
مسیر قرمز گمرکی
مسیر قرمز گمرکی سخت‌ترین و طولانی‌ترین مسیر ترخیص کالا است که علاوه بر بررسی اسناد، کالا به صورت فیزیکی بازرسی و نمونه‌برداری می‌شود.
نوع بررسی مسیر قرمز گمرکی
-
- بررسی فیزیکی کالا همراه با اسناد
- نمونه‌برداری برای آزمایش‌های کیفیت و سلامت
موارد منجر به اختصاص مسیر قرمز
-
- کالاهای حساس یا ممنوعه
- شک و تردید در ارزش‌گذاری کالا
- اسناد ناقص یا مشکوک
- کالاهای جدید یا بدون سابقه واردات
تأخیر و هزینه‌ها در مسیر قرمز گمرکی
قرار گرفتن در مسیر قرمز گمرکی معمولاً به معنای ترخیص دیرتر و هزینه‌های بیشتر است. چرا؟ چون در این مسیر، کالا علاوه بر بررسی اسناد، به‌صورت فیزیکی نیز بازرسی می‌شود؛ گاهی حتی نیاز به آزمایش‌های تخصصی (مثل آزمایشگاه استاندارد، بهداشت یا قرنطینه) وجود دارد.
این فرآیند می‌تواند منجر به:
- افزایش زمان ترخیص (گاهی چند روز تا چند هفته، بسته به نوع کالا و حجم گمرک)
- هزینه‌های بیشتر مثل:
- هزینه‌های بازرسی و آزمایشگاه
- انبارداری طولانی‌تر در گمرک
- هزینه انتقال کالا به محل بررسی یا انبار اختصاصی
- حتی در مواردی، جریمه‌های گمرکی بابت اختلاف در اظهار
بنابراین، مسیر قرمز نه‌تنها زمان‌بر است بلکه می‌تواند سودآوری واردات را تحت‌تأثیر قرار دهد، به‌ویژه اگر زمان برای فروش یا تحویل کالا اهمیت داشته باشد.
چگونه مسیر گمرکی مشخص می‌شود؟
سامانه EPL (Electronic Processing of Logistics):
در گمرک ایران، تعیین مسیر گمرکی توسط سامانه الکترونیکی EPL انجام می‌شود. این سامانه با بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوشمند و سابقه عملکرد واردکننده، مسیر سبز، زرد یا قرمز را به هر محموله اختصاص می‌دهد.
نقش اظهارنامه:
اظهارنامه واردات که شامل اطلاعات دقیق کالا، مبدا، ارزش و مدارک مرتبط است، به‌عنوان منبع اصلی داده برای تصمیم‌گیری سامانه EPL محسوب می‌شود. دقت و صحت اطلاعات وارد شده در اظهارنامه تاثیر مستقیم بر تعیین مسیر گمرکی دارد.
ارتباط با ریسک‌سنجی هوشمند:
سامانه EPL با استفاده از فناوری ریسک‌سنجی هوشمند، میزان ریسک هر محموله را ارزیابی می‌کند و بر اساس آن مسیر مناسب را انتخاب می‌کند. این فرآیند به حفظ امنیت واردات کمک کرده و در عین حال، باعث تسریع و تسهیل روند ترخیص کالا می‌شود.
نکات مهم برای کاهش احتمال قرار گرفتن در مسیر قرمز
- تهیه صحیح و کامل اسناد: مدارک وارداتی باید دقیق، کامل و بدون اشتباه باشند. نقص یا مغایرت در اسناد مانند بارنامه، فاکتور یا گواهی مبدأ می‌تواند باعث مشکوک شدن گمرک و انتخاب مسیر قرمز شود.
- استفاده از کارت بازرگانی معتبر و فعال: داشتن کارت بازرگانی سالم، معتبر و بدون سابقه تخلف، نقش مهمی در اعتماد گمرک دارد و احتمال بروز مشکل در فرآیند ترخیص را کاهش می‌دهد.
- پیش‌اظهاری دقیق و صحیح: تمامی اطلاعات مربوط به کالاها باید به‌صورت کامل و دقیق در اظهارنامه وارد شود. هر گونه اشتباه یا ابهام در ثبت اطلاعات، از جمله ارزش کالا، تعداد یا نوع محصول، می‌تواند باعث ارسال پرونده به مسیر قرمز شود.
نتیجه‌گیری
شناخت دقیق مسیرهای گمرکی و شرایط اختصاص هر مسیر، کلید موفقیت واردکنندگان در کاهش هزینه‌ها و تسریع فرآیند ترخیص کالا است. با تهیه مدارک کامل و صحیح، رعایت نکات پیش‌اظهاری و استفاده از کارت بازرگانی معتبر و فعال، می‌توان احتمال قرار گرفتن کالا در مسیر سبز گمرکی را افزایش داد و از بروز تأخیرها و هزینه‌های اضافی جلوگیری کرد. این آگاهی و دقت، نقش مهمی در بهبود روند واردات و کاهش ریسک‌های مرتبط با گمرک دارد.
بدون دیدگاه